Z oceny dwóch skrajnych lat ostatniego pięciolecia, to jest roku 1995 i 1999, wynika, że zaszły duże zmiany w uszeregowaniu odmian śliwy pod względem wielkości produkcji drzewek (tabela).
| ||||||||
| PRZEGLĄD ODMIAN | ||||||||
| Przez ostatnie cztery dekady mijającego stulecia śliwa 'Stanley’ zrobiła — zarówno na świecie, jak i w Polsce — zawrotną karierę. Odmiana ta swą pozycję zawdzięcza przede wszystkim dużej plenności drzew. W ostatnich latach jej popularność wyraźnie jednak spada, głównie ze względu na słabe oddzielanie się pestki od miąższu i niezbyt wysoką jakość owoców, co spowodowało zmniejszenie się zainteresowania konsumentów oraz przemysłu przetwórczego odmianą 'Stanley’. Jak wynika z zestawienia, do roku 1996 była ona u nas w produkcji szkółkarskiej najważniejszą śliwą. W 1997 r. zaznaczył się spadek notowań tej odmiany, który systematycznie się pogłębia. Z czołowej pozycji trafiła na piąte miejsce w rankingu. ’Renkloda Ulena’ (fot. 1), co jest zadziwiające, od 1995 roku utrzymuje wysoką lokatę wśród produkowanych drzewek śliw, a w 1999 r. zajęła nawet pierwsze miejsce. Przypuszczać należy, że pozycję tę zawdzięcza głównie popytowi ze strony drobnych odbiorców — działkowców. Sadów towarowych tej odmiany śliw praktycznie się nie spotyka, ponieważ od lat istnieją u nas wyraźne kłopoty ze zbytem tego typu owoców. Mimo wszystko zakłada się, że produkcja drzewek odmiany 'Renkloda Ulena’ również i w najbliższych latach będzie duża.
Ostatnie pięć lat pokazało, że 'Węgierka Dąbrowicka’ ma bardzo wysoką, bo — w zależności od roku — pierwszą lub drugą lokatę. Wypiera ona systematycznie śliwę 'Stanley’. Produkcja drzewek 'Węgierki Łowickiej’ bardzo szybko się skurczyła. W ciągu 5 lat z czwartego miejsca została przesunięta na 25. i w szkółkarstwie przestała się praktycznie liczyć. Główną tego przyczyną jest jej duża wrażliwość na szarkę. Wyraźnie maleje także zainteresowanie uprawą odmiany 'Brzoskwiniowa’. Produkcja drzewek tej odmiany w ciągu ostatnich 5 lat zmniejszyła się trzykrotnie i, można założyć bez większego ryzyka, że będzie wykazywała dalej tendencję spadkową. Popularność 'Węgierki Zwykłej’ (fot. 2) — po dwóch dekadach regresu, a później stagnacji — zaczyna z roku na rok wzrastać. Odmiana ta zajmuje ostatnio bardzo wysoką, trzecią pozycję w omawianym rankingu. Na razie popyt na tego rodzaju owoce, o charakterystycznym dobrym smaku i często pomarszczonej skórce, bardziej generują drobni odbiorcy niż tradycyjny przemysł przetwórczy. 'Węgierka Zwykła’ pozostanie jednak synonimem śliwki dobrej jakości.
Produkcja szkółkarska 'Renklody Althana’ utrzymuje się na średnim poziomie, natomiast popularność śliwy 'Opal’ od 1995 roku systematycznie maleje. Z nowych odmian duże uznanie zyskała śliwa 'Bluefre’ (fot. 3), której drzewek sprzedaje się z roku na rok coraz więcej. Plasuje się ona już na czwartym miejscu, bezpośrednio po 'Węgierce Dąbrowickiej’, 'Renklodzie Ulenie’ i 'Węgierce Zwykłej’.
W ostatnich trzech latach wystąpiło wyraźne załamanie się produkcji drzewek śliwy 'Empress’ (fot. 4), która spadła, z zajmowanej w 1995 roku 10. pozycji, na miejsce 28. Na takiej tendencji w przypadku tej śliwy, która ma bardzo dużo wartościowych cech, zaważyła przede wszystkim niska zdrowotność drzewek. W obrocie szkółkarskim znajdował się bowiem materiał w dużym stopniu porażony przez wirusy. W ostatnim roku przekazano już jednak do zraźników materiał odwirusowany. Jeśli szkółkarze będą pobierać do okulizacji wyłącznie zdrowe komponenty, to zainteresowanie sadowników tą wartościową odmianą ponownie wzrośnie. Wtedy 'Empress’ w produkcji szkółkarskiej uplasuje się wśród odmian śliw najlepiej sprzedających się — na co najmniej 6.–7. miejscu.
Produkcja szkółkarska 'Ruth Gerstetter’ jest w poszczególnych latach mniej więcej stała i utrzymuje się na średnim poziomie. W grupie porównywanych odmian 'Ruth Gerstetter’ plasuje się na 15.–16. pozycji. Zapotrzebowanie na śliwę 'Herman’ (fot. 5) systematycznie rośnie. W ostatnich latach produkuje się dwa razy więcej drzewek odmiany 'Herman’ niż 'Ruth Gerstetter’. W 1999 r. popyt na drzewka tej pierwszej odmiany zaspokojony był zaledwie w 50%. Wszystko wskazuje na to, że w najbliższym czasie będzie on stymulował ich produkcję w szkółkach.
Produkcja drzewek 'Earliblue’ ostatnio powoli, ale stale, rośnie. Odmiana ta, plasująca się na 9. miejscu, prawdopodobnie pozostanie na nim jeszcze przez szereg następnych lat. Drzewek śliw odmiany 'Valor’ produkuje się co roku u nas mniej więcej tyle samo, co 'Earliblue’. Ze względu na dość dużą podatność tej pierwszej na szarkę, nie należy spodziewać się w najbliższej przyszłości większego zainteresowania tą odmianą ze strony sadowników. Główną zaletą 'Valora’ jest dobry smak owoców oraz duża ich przydatność do długotrwałego przechowywania w temperaturze zbliżonej do 0°C. Wielkość produkcji szkółkarskiej drzewek odmiany 'Oneida’ w poszczególnych latach ulegała wahaniom i utrzymuje się poniżej średniego poziomu. Wydaje się, że ta odmiana śliwy, mimo wyróżniających ją walorów smakowych owoców, prawdopodobnie nie zrobi większej kariery, głównie ze względu na słabe plonowanie drzew, szczególnie w pierwszych latach po posadzeniu. Wiele wskazuje na to, że będzie to raczej śliwka ceniona bardziej przez konsumentów niż producentów. Jak widać z danych zawartych w tabeli, zwiększa się systematycznie rola — tolerancyjnej wobec szarki — odmiany 'aańska Najbolja’. Chociaż wzrost produkcji drzewek jest wyraźny, to jednak nie należy zakładać, że popularność tej odmiany będzie rosła w takim tempie, jak innych atrakcyjnych odmian. Coraz pokaźniejsza jest także produkcja drzewek odmiany 'aańska Lepotica’ (fot. 6). W najbliższym czasie przyrost produkcji drzewek będzie szybszy niż w przypadku odmiany 'aańska Najbolja’. W dobie integrowanej produkcji owoców i rozwoju sadownictwa proekologicznego znaczenie obu tych odmian będzie wzrastać.
Wyraźnie rośnie zainteresowanie wczesną odmianą 'aańska Rana’ (fot. 7). Dobre ceny za owoce w ostatnich dwóch latach zadecydowały o tym, że szkółkarze masowo zaczęli ją okulizować, a sadownicy sadzić. Można przypuszczać, że pod względem liczby wyprodukowanych drzewek przesunie się ona bardzo szybko, najpóźniej w 2002 roku, z 14. miejsca — jakie zajmowała w 1999 r. — na miejsce 5. lub 6.
| ||||||||
| OGÓLNE UWAGI | ||||||||
| Całkowita wielkość produkcji drzewek śliw jest — jak wynika z protokołów urzędowej kwalifikacji szkółek prowadzonej przez Inspekcję Nasienną — stosunkowo niewielka w porównaniu z danymi dotyczącymi jabłoni czy wiśni i utrzymuje się w ostatnim pięcioleciu na poziomie 550–780 tys. drzewek rocznie. W stosunku do danych z lat osiemdziesiątych liczba ta zmniejszyła się o około 50%. Wobec braku dużych hurtowych odbiorców śliwek obecna ilość materiału szkółkarskiego w zasadzie zaspokaja krajowy popyt na drzewka tego gatunku. Pewne braki mogą wystąpić w przypadku najnowszych odmian, dopiero wchodzących do produkcji, lub tych, których owoce są wyjątkowo chętnie kupowane. Jednak potrzeby te za 2, 3 lata mogą być zaspokojone. Szybkiemu reagowaniu na bieżące potrzeby rynku może jedynie przeszkodzić sprawa prawnej ochrony odmian szczególnie atrakcyjnych pochodzenia zagranicznego. Na ich rozmnażanie wymagana będzie licencja, za którą trzeba zapłacić. Bez tego na rynku w wolnej sprzedaży nie będą się mogły znaleźć wartościowe odmiany. | ||||||||
