’P-HL A’ (syn. P-HL 84)
To podkładka otrzymana w Instytucie Sadownictwa w Holovousach. Według czeskich badaczy, ma być dla czereśni tym, czym dla jabłoni jest 'M.9′.
Drzewa szczepione na 'P-HL A’, w porównaniu ze szczepionymi na 'F 12/1′ rosną, w zależności od odmiany i warunków glebowych, od 30% do 50% słabiej. Na glebach żyznych podkładka 'P-HL A’ w mniejszym stopniu osłabia siłę wzrostu drzew niż na glebach mało zasobnych w składniki pokarmowe (tab. 1).
Z powodzeniem, bez intensywnego cięcia, czereśnie można utrzymać do 2,5–3 m wysokości i 3 m rozpiętości korony (fot. 1). Drzewa na 'P-HL A’ mają kształtne korony, z szerokimi kątami rozwidleń. Wcześnie wchodzą w okres owocowania i są bardzo plenne. Tworzą dość obfity, ale płytki system korzeniowy, składający się z dużej liczby cienkich korzeni. Dlatego powinny być wzmacniane palikami. W pierwszych latach po posadzeniu drzewa na 'P-HL A’ są wrażliwe na niedobór magnezu w glebie. Objawy chorobowe ustępują po zastosowaniu nawozów magnezowych lub samoczynnie w 4. lub 5. roku życia drzew, gdy korzenie sięgną do głębszych warstw gleby, gdzie magnez został wmyty. Sad założony z drzew na 'P-HL A’ powinien być nawadniany, zwłaszcza w rejonach, w których jest bardzo mało opadów. W przeciwnym razie w latach suchych może dochodzić do drobnienia owoców. Z tego względu podkładka ta jest bardziej przydatna dla odmian wielkoowocowych, takich jak: 'Burlat’, 'Kordia’ i 'Techlovan’ niż dla odmian tworzących nieduże owoce, jak na przykład 'Rivan’ czy 'Merton Premier’. Podkładka 'P-HL A’ nie jest zalecana dla odmian 'Hedelfińska’, 'Heidegger’ i 'Techlovicka’, z powodu występowania zjawiska niezgodności fizjologicznej.
Tabela 1. Pole powierzchni przekroju poprzecznego pnia siedmioletnich drzew czereśni szczepionych na różnych podkładkach; doświadczenie założone wiosną 1992 roku w ZS w Lipowej na dobrej glebie
Fot. 1. Czteroletnie drzewo czereśni odmiany 'Vanda’ na podkładce 'P-HL A’ w okresie kwitnienia
Rozmnażanie podkładki 'P-HL A’ metodą tradycyjną w mateczniku jest nieefektywne. Dlatego lepiej jest produkować ją metodą kultur tkankowych lub z sadzonek zielnych. W sadzie nie tworzy odrostów korzeniowych. Prawdopodobnie 'P-HL A’ pod względem wytrzymałości na mróz będzie podobna do 'F 12/1′. Wyniki dotychczas przeprowadzonych doświadczeń z oceną wzrostu i owocowania czereśni na tej podkładce wskazują na jej dużą przydatność do zakładania intensywnych sadów czereśniowych, w których drzewa mogą być sadzone nawet w rozstawie 4 m x 2 m. Wszystkie prace pielęgnacyjne w takim sadzie, a zwłaszcza zbiór owoców, dzięki niewielkim rozmiarom drzew wykonuje się z prawdziwą przyjemnością.
’GiSelA 5′
Została wyhodowana na Uniwersytecie w Giessen w Niemczech w wyniku krzyżowania gatunków Prunus cerasus i Prunus canescens. Jest jedną z kilku podkładek wyselekcjonowanych w 1981 roku w tym ośrodku.
’GiSelA 5′ uważana jest za jedną z najlepszych podkładek słabo rosnących dla czereśni. Rozmnażana jest głównie metodą sadzonek zielnych bądź kultur tkankowych. Czereśnie szczepione na podkładce 'GiSelA 5′ są dobrze zakorzenione, ale wskazane jest prowadzenie ich przy podporach, zwłaszcza w pierwszych latach po posadzeniu. Podkładka jest wytrzymała na mróz. Drzewa na niej w SD w Dąbrowicach lepiej zniosły bezśnieżną zimę 1996/97 niż na czereśni ptasiej, dlatego nie ma obawy ich przemarznięcia nawet w naszym, dość surowym klimacie (tab. 2).
Tabela 2. Stopień uszkodzenia drzew czereśni szczepionych na dwóch podkładkach po zimie 1996/97
* uszkodzenia drzew podano w skali 1–5, gdzie 1 — oznacza brak uszkodzeń, a 5 — zamieranie drzew
średnie oznaczone tą samą literą nie różnią się statystycznie
Drzewa na podkładce 'GiSelA 5′ początkowo rosną silnie. Później wzrost ich słabnie i wraz z upływem czasu różnica w wielkości pomiędzy drzewami szczepionymi na tej podkładce, a rosnącymi na siewkach czereśni ptasiej się zwiększa. 'GiSelA 5′ bardzo korzystnie wpływa na owocowanie drzew. Z czereśni czterech odmian — 'Burlat’, 'Vega’, 'New York 980.1′ i 'Kordia’ — szczepionych na niej zebrano w pierwszych sześciu latach życia drzew 2, 3 razy wyższe plony sumaryczne niż z drzew na siewkach czereśni ptasiej (tab. 3). Należy również podkreślić, że okres od posadzenia drzewek do zbioru pierwszych owoców jest bardzo krótki, ponieważ już w drugim roku rozpoczynają one owo-cowanie (fot. 2). Obfite zawiązanie owoców niekiedy jednak wpływa niekorzystnie na ich wielkość. Dlatego czereśnie na podkładkach słabo rosnących powinny mieć zapewnione systematyczne zaopatrzenie w wodę. Niemieccy naukowcy twierdzą, że drzewa na podkładce 'GiSelA 5′ „czują się dobrze” w warunkach klimatycznych, w których poziom opadów wynosi 550–650 mm. Dla porównania, w okolicach Skierniewic opady kształtują się na poziomie 450 mm, a więc jest ich znacznie mniej niż potrzebują czereśnie karłowe. Brakującej ilości opadów (100–200 mm) należy dostarczyć drzewom w sposób sztuczny — poprzez system nawodnieniowy.
Tabela 3. Pole powierzchni przekroju poprzecznego pnia (PPPP), plon sumaryczny i jakość owoców czterech odmian czereśni szczepionych na siewkach czereśni ptasiej i podkładce 'GiSelA 5′. Doświadczenie założone wiosną 1995 roku w SD w Dąbrowicach
średnie oznaczone tą samą literą nie różnią się statystycznie
Fot. 2. Czereśnie zaszczepione na podkładce 'GiSelA 5′ szybko wchodzą w okres owocowania
Zdrowotność drzew w sadzie
U drzew odmiany 'Bttnera Czerwona’ na podkładce 'GiSelA 5′ zaobserwowano w ostatnim czasie zamieranie krótkopędów owoconośnych (fot. 3).
Zjawisko to może być związane z zawirusowaniem komponentów użytych do szczepienia, ponieważ w liściach drzew z tymi objawami wykryto wirusa żółtaczki wiśni (PDV). Znaczenie podkładki 'GiSelA 5′ systematycznie rośnie. Zyskuje ona wielu zwolenników w Europie i za oceanem. Uważana jest za podkładkę wybitnie nadającą się do zakładania intensywnych sadów czereśniowych, które można także zaplanować systemem rzędowo-pasowym. Niewielkie rozmiary drzew umożliwiają pełną ochronę owoców zarówno przed ptakami, jak i pękaniem.
Fot. 3. U zawirusowanych drzew czereśni uszlachetnianych na podkładkach karłowych może dochodzić do zamierania krótkopędów
Większość karłowych podkładek czereśni to mieszańce międzygatunkowe. Niektóre dobrze zrastają się z odmianami uprawnymi, inne natomiast wykazują objawy niezgodności fizjologicznej. Do typowych objawów niezgodności fizjologicznej obserwowanych w uprawie czereśni na niektórych podkładkach słabo rosnących należą: niski procent przyjętych szczepień, wczesne żółknięcie liści i ich opadanie, zahamowanie wzrostu albo chorowity wygląd rośliny, zbyt obfite zakładanie pąków kwiatowych, a także zamieranie drzewek, czasami już na etapie ich produkcji w szkółce. Symptomy niezgodności mogą być niekiedy podobne do objawów spowodowanych, na przykład, niesprzyjającymi warunkami glebowymi, brakiem wody lub składników pokarmowych albo porażeniem roślin przez choroby (fot. 3) i szkodniki. Takie klasyczne objawy niezgodności zaobserwowano w przypadku odmiany 'Hedelfińska’ szczepionej na podkładce 'P-HL A’ podczas produkcji drzewek w szkółce. Pomimo dobrego przyjęcia się oczek, u okulantów tych nastąpiło całkowite zahamowanie wzrostu w połowie wegetacji oraz przedwczesne żółknięcie i opadanie liści. W doświadczeniu tym okulanty odmiany 'Hedelfińska’ na podkładce kontrolnej 'F 12/1′ miały wysokość 167 cm, a na 'P-HL A’ dorosły zaledwie do 84 cm. Drzewka tej drugiej kombinacji w pierwszym roku po posadzeniu do sadu zaczęły masowo zamierać. Przykład ten wskazuje, że przed wprowadzeniem do towarowej produkcji sadowniczej nowych, słabo rosnących podkładek dla czereśni niezbędne jest ich szczegółowe przebadanie i określenie, w jakim stopniu są one zgodne z odmianami polecanymi do uprawy w Polsce. W przeciwnym razie zarówno sadownicy, jak i szkółkarze mogą być narażeni na duże straty.
W tabeli 4 podano wykaz odmian, które zostały dostatecznie zbadane w naszych warunkach klimatycznych na dwóch podkładkach karłowych. Można je z powodzeniem uprawiać, bez obawy wystąpienia niezgodności fizjologicznej.
Tabela 4. Wykaz odmian, które z powodzeniem można uprawiać na podkładkach karłowych 'P-HL A’ i 'GiSelA 5′