Ogrodinfo

Szkółkę Joanny i Bronisława Szmitów (fot. 1) z Pęchcina koło Ciechanowa zna większość osób związanych z polskim szkółkarstwem roślin ozdobnych. Jest bowiem w czołówce tych gospodarstw, w których znaleźć można rarytasy – rzadkie gatunki lub odmiany oraz wyszukane, szczepione formy. Właściciele są przy tym pasjonatami swojej pracy. Prowadzenie szkółki nie tylko zapewnia im byt, ale zarazem sprawia widoczną przyjemność. Potwierdza to właśnie ów nietuzinkowy i bogaty asortyment, obejmujący około 600 taksonów. Tyle mają do dyspozycji klienci, ale na terenie gospodarstwa można się dodatkowo zapoznać z kolejnymi ciekawostkami — kolekcją zgromadzonych w ogrodzie pokazowym roślin drzewiastych, których jest ponad 2000.

Pierwsza połowa roku często wyznacza koniunkturę w całym sezonie handlowym, gdyż eksport owoców w tym okresie oraz w krótko po nim jest zwykle największy pod względem liczby zarówno dostaw, jak i negocjacji cenowych. Sytuacja z minionego sezonu napawa optymizmem, a jedynie ceny niektórych produktów (np. mrożonych truskawek i czarnych porzeczek oraz schłodzonych wiśni i porzeczek czarnych) budzą niepokój. Ogólna wielkość eksportu owoców mrożonych w I połowie 2002 r. (100 000 t) była o 6% większa niż rok wcześniej. Prawdziwy boom eksportowy jabłek deserowych oraz zdobywanie dla nich nowych rynków zbytu (tabela) to zjawisko, które w takim nasileniu pojawiło się po raz pierwszy i powinno zmobilizować producentów oraz handlowców do utrzymania tego trendu w najbliższych sezonach. Duże dostawy za granicę mogą pomóc ustabilizować ceny w kraju przy dużej podaży owoców w bieżącym sezonie.

Człowiek odgrywa obecnie najważniejszą rolę w rozwoju ogrodnictwa. Moją opinię potwierdził wyjazd do Holandii oraz Niemiec. Spotkania i rozmowy z producentami, obserwacja ich zachowań, mentalności oraz funkcjonowania rynku ogrodniczego zmusiły mnie do zastanowienia się nad przyszłością polskich gospodarstw, a zwłaszcza rolą człowieka w jej kształtowaniu.

Od czasu protestów sadowników ceny jabłek przemysłowych się ustabilizowały. Jest to zresztą logiczne następstwo stanu europejskiego rynku. W 2001 roku zebraliśmy 920 000 ton jabłek przemysłowych, w bieżącym — około 762 000 ton. W przeliczeniu na koncentrat daje to około 23 000 ton tego produktu mniej. Podobnie jest na Węgrzech. W 2001 roku zebrano tam 605 000 ton jabłek, zaś w 2002 — 470 000 ton (o 20 000 ton koncentratu mniej). Stabilności światowego rynku koncentratu zagrażają jednak Chiny, które zwiększają jego eksport w ogromnym tempie (98 814 ton w 1999 r., 142 459 ton w 2000 r. i 229 287 ton w 2001 r.). Co gorsza, Chińczycy zaczynają już produkować także koncentrat kwaśny. Kilka lat temu Amerykanie w obronie stabilności swego rynku przeprowadzili przeciw chińskiemu koncentratowi postępowanie antydumpingowe. Obecnie chiński eksport zagraża Europie. W tym czasie wzrosła także produkcja i eksport koncentratu z innych krajów, choćby z Polski. Co potwierdza, że na rynku tego produktu są jeszcze spore rezerwy popytu, wynikające ze wzrostu spożycia.

Dzisiaj sadownikowi sukcesu nie zagwarantuje sama możliwość dostarczenia jabłek na rynek. Obok wyglądu zewnętrznego owocu coraz większego znaczenia nabierają wewnętrzne parametry jakościowe: zawartość cukrów i kwasowość owoców. Są one jednak niedoceniane w obrocie handlowym, chociaż decydują o smaku owoców. Większego znaczenia nabrały parametry określające teksturę jabłek, a wśród nich jędrność, jako najłatwiej mierzalny jej składnik.

Wyraźny wzrost zainteresowania sadowników uprawą grusz skłonił mnie do podjęcia badań nad właściwościami przechowalniczymi odmian: 'Erica', 'Dicolor', 'Carola' i 'Concorde', które w kraju produkowane są na coraz większą skalę. Ich przydatność do długiego przechowywania porównano z najbardziej znaną i popularną odmianą gruszek — 'Konferencją'.

W Polsce uprawą leszczyny zajmuje się od dawna wielu amatorów i zawodowych sadowników. Największe zgrupowanie plantacji tego gatunku znajdują się na Lubelszczyźnie (w okolicach Krasnegostawu i Kraśnika), w rejonie Sandomierza oraz Buska. Częstą przeszkodą w dobrym plonowaniu leszczyny jest przemarzanie rozwiniętych kwiatów oraz występowanie chorób w okresie wegetacji. Przeprowadzone w latach 1994–2000 badania na owocujących plantacjach odmian 'Kataloński', 'Olbrzymi z Halle', 'Cenny Webba', 'Trapezuński', 'Lamberta Czerwony', 'Siewka Jeevego', 'Cosford' i leszczynie pospolitej w południowo-wschodniej Polsce, potwierdziły duże zagrożenie leszczyny przez grzyby patogeniczne.

Na krajowym rynku deserowych śliwek, coraz więcej jest odmian o dużych lub bardzo dużych owocach, na przyekład 'Amers', 'Oneida', 'Empres', 'Najbolja', równocześnie dobrze sprzedają się znacznie mniejsze, ale znane i cenione przez konsumentów śliwki Węgierki Zwykłej. Od niedawna można również spotkać jej klony 'Tolar', 'Nectavit' i 'Promis', wpisane do Rejestru odmian w 1998 roku. Owoce nowych klonów różnią się od odmiany wyjściowej tym, że są wolne od wirusów oraz znacznie wolniej niż odmiana od której pochodzą porażane są przez groźną chorobę wirusową — szarką. Mimo to warto nowe drzewa sadzić w pewnej (200–300 m) odległości od starych nasadzeń śliwowych.

Sezon 2001/2002 będziemy pamiętać jako rekordowy przynajmniej z trzech powodów: wysokich zbiorów, niskich cen i kłopotów ze sprzedażą owoców. Trudno się więc dziwić, że większość sadowników chciałaby o nim zapomnieć. Należałoby jednak raczej potraktować ten sezon jako nader niepokojące memento oraz zastanowić się nad stanem produkcji sadowniczej, a nade wszystko rynku owoców, i nad tym, co koniecznie należy zrobić, aby rozwiązać najbardziej palące problemy.

W dniach 28–30 sierpnia w Skierniewicach odbyła się 41. Ogólnopolska Naukowa Konferencja Sadownicza. Z uwagi na dużą liczbę wystąpień podzielono ją na cztery bloki tematyczne: hodowla, ocena odmian i podkładek; przechowalnictwo, przetwórstwo i mechanizacja prac w uprawach sadowniczych oraz ekonomia i marketing; modele sadów, regulowanie wzrostu i owocowania; pielęgnacja gleby, nawożenie i nawadnianie.