W poprzednim numerze opublikowana została pierwsza część opracowanych przez Zakład Metod Prognozowania i Rejestracji Agrofagów IORoślin w Poznaniu informacji dotyczących nasilenia w ostatnim sezonie wegetacyjnym i prognoz na bieżący sezon: zarazy ziemniaka na pomidorze, kanciastej plamistości ogórka, mączniaka rzekomego ogórka i cebuli oraz piętnówki kapustnicy. Część zagrożeń przedstawianych w bieżącym numerze nie jest opatrzonych prognozą, publikujemy je, gdyż od jakiegoś czasu, zdaniem wielu praktyków i naukowców, te szkodniki i choroby stanowią w niektórych rejonach duże zagrożenie i, choć bez kilkuletnich informacji na ten temat trudno o prognozy, mamy nadzieję, że przedstawione informacje będą dla Państwa także pomocne — red.
| Połyśnica marchwianka (Psila rosae) | |
 W roku 2001 pierwsze informacje o locie motyli (18 maja) nadesłano z terenu województwa łódzkiego (Sieradz). W latach 1991–2000 liczebność tego szkodnika stopniowo się zmniejszała. W roku 2001 w porównaniu z rokiem 2000 liczba uszkodzonych korzeni marchwi nieznacznie się zwiększyła (z 4% do 4,9%). Szkodliwość nadal utrzymuje się poniżej średniej wieloletniej (7%). Większą liczebność połyśnicy odnotowano w województwach: lubuskim, gdzie średnio uszkodzonych zostało 6,5% korzeni marchwi (Gorzów Wlkp. — 8,3%), śląskim — 6,1% (Częstochowa — 7%), dolnośląskim — 6,1%, pomorskim — 6%, łódzkim — 5,9% (Sieradz — 8%, Piotrków Tryb. — 7%) oraz podkarpackim — 5% (Krosno i Przemyśl — 6%). Można przypuszczać, że w bieżącym roku procent korzeni marchwi uszkodzonych przez połyśnicę będzie nadal niższy od średniej wieloletniej. Ważnym elementem zapobiegawczym jest unikanie sąsiedztwa ubiegłorocznych plantacji marchwi i innych roślin żywicielskich, zwłaszcza w rejonach liczniejszego występowania połyśnicy w roku 2001. | |
| Bielinek kapustnik (Pieris brassicae) | |
 Zgodnie z prognozą, w roku 2001 nie nastąpiło znaczne zwiększenie jego szkodliwości — średnia liczba uszkodzonych roślin wzrosła z 6,7% do 8,3%. Od dziesięciu lat średni procent uszkodzonych przez niego roślin utrzymuje się poniżej średniej wieloletniej (23,5%). Jednak w niektórych rejonach odnotowano większy wzrost nasilenia występowania tego szkodnika. Były to tereny oddziałów: Jelenia Góra-Lwówek Śl. (dolnośląskie) — z 2,7% do 12,6% uszkodzonych roślin kapustnych, Tarnów (małopolskie) — z 2,5% do 13%, Słupsk (pomorskie) — z 9,3% do 20% oraz Konin (wielkopolskie) — z 3,5% do 15%. Najwcześniejsze informacje o locie motyli przekazano w pierwszej dekadzie maja, pierwsze złoża jaj obserwowano w województwie małopolskim (Kraków). Większe szkody wyrządził na północy i wschodzie, w województwach: pomorskim 20% uszkodzonych roślin, mazowieckim — 9% (Ostrołęka — 12%, Siedlce — 11,7%, Warszawa — 11%), lubelskim — 5,5% (Biała Podlaska — 11,8%), dolnośląskim — 9,7%, wielkopolskim — 9,6% i małopolskim — 9,5%. Można przypuszczać, że nie nastąpi znaczne zwiększenie szkodliwości bielinka kapustnika. Sytuacja może ulec zmianie, gdy warunki meteorologiczne sprzyjać będą jego rozwojowi (ciepły i suchy lipiec — okres lotu motyli 2. pokolenia i składania jaj). Konieczna będzie systematyczna kontrola liczebności (zwłaszcza 2. pokolenia) w rejonach stałego liczniejszego występowania szkodnika i intensywnej uprawy roślin kapustnych. | |
| Bielinek rzepnik (Pieris rapae) | |
| Pierwsze informacje o locie motyli bielinka rzepnika nadesłano 8 maja z terenu województwa lubelskiego (Biała Podlaska) i mazowieckiego (Płock — 18 maja). Pierwsze jaja obserwowano 21 maja również na terenie województwa mazowieckiego (Płock). Większe uszkodzenia spowodowane przez gąsienice bielinka rzepnika odnotowano w województwach: mazowieckim (Siedlce — 16,2% uszkodzonych roślin kapustnych, Radom — 10%, Warszawa — lokalnie 10%), łódzkim (Sieradz — 10%), śląskim (Bielsko Biała — 10%) oraz lokalnie w województwach: kujawsko-pomorskim (Bydgoszcz — 90%), warmińsko-mazurskim (Elbląg — 60%), podlaskim (Białystok — 42%) i opolskim — 40%. | |
| Bakteryjna cętkowatość pomidora (Pseudomonas syringae) | |
| W sezonie wegetacyjnym roku 2001 otrzymano lokalne informacje o występowaniu tej choroby. Pierwsze informacje o jej pojawieniu się otrzymano z oddziału terenowego w Lesznie. Większe uszkodzenie roślin pomidora odnotowano w województwach: wielkopolskim (Leszno — 13% lokalnie — 33%, Poznań — 5%, lokalnie — 50% i Kalisz 3%), lubelskim (Biała Podlaska — 10% liści i lokalnie 4% owoców), kujawsko-pomorskim (Włocławek — 5,3%), mazowieckim (Radom — 5% liści i 1% owoców oraz Warszawa lokalnie — 15%). | |
| Mokre zgnilizny (Pseudomonas spp., Xanthomonas spp., Erwinia spp.) | |
| W sezonie wegetacyjnym roku 2001 otrzymano informacje o lokalnym występowaniu mokrej zgnilizny na warzywach kapustnych oraz korzeniowych. W ciągu całego sezonu wegetacyjnego lokalnie większe zagrożenie mokrą zgnilizną obserwowano w woj. opolskim (Opole — 30% pietruszki i 10% marchwi), łódzkim (Sieradz — 30% roślin kapustnych, Piotrków Trybunalski — 2% marchwi), lubelskim (Biała Podlaska — 20% i Zamość — 4,5% roślin kapustnych), wielkopolskim (Kalisz — 10% i Leszno — 1% marchwi), mazowieckim (Radom — 5% roślin kapustnych) oraz małopolskim (Kraków — 5% marchwi, Tarnów — 2% roślin kapustnych). | |
| Szkodniki wielożerne | |
| O zwiększonej szkodliwości rolnic na warzywach w 2001 r. informowało pięć Wojewódzkich Inspektoratów Ochrony Roślin: Skierniewice (łódzkie), gdzie uszkodzonych zostało 15% warzyw korzeniowych, sałaty, kalafiora, ogórka, 3% liści buraka ćwikłowego i 2% roślin pomidora; Lublin (lubelskie) — 5% liści buraka ćwikłowego; Kalisz (wielkopolskie) — 4,5% warzyw korzeniowych i cebuli, lokalnie — 2% porów i selerów; Bydgoszcz (kujawsko-pomorskie) — 2% cebuli i lokalnie — 2% marchwi; oraz Warszawa (mazowieckie) — lokalnie 5% warzyw korzeniowych. Od 1999 roku szkodliwość ta nieznacznie wzrosła, co można tłumaczyć sprzyjającymi warunkami dla ich rozwoju (mroźna i śnieżna zima, ciepła, sucha, wczesna wiosna i lato). Na podstawie niewielu informacji przesłanych do ZMPiRA, trudno prognozować o większym nasileniu. Można jednak przypuszczać, że w 2002 r. przy sprzyjających warunkach meteorologicznych najbardziej zagrożone będą lokalnie warzywa w łódzkim oraz w wyżej wymienionych województwach. Zwiększoną liczebność pędraków — larw chrabąszczowatych — na roślinach warzywnych lokalnie obserwowano w województwie lubelskim (Lublin — na 50% buraków ćwikłowych i 30% kapusty, Biała Podlaska — na 2,5% warzyw). Najliczniej drutowce na warzywach wystąpiły w województwie łódzkim (Sieradz — uszkodzone 3% marchwi i cebuli oraz Skierniewice — lokalnie 3% sałaty w tunelach) oraz w kujawsko-pomorskim (Bydgoszcz — 3% cebuli). Większe żerowanie tych szkodników na marchwi i pietruszce sygnalizowała lokalnie Zielona Góra (lubuskie), gdzie zostało uszkodzone 7% roślin. |
