ROZMNAŻANIE ODMIAN JADALNYCH SUCHODRZEWU

Opis morfologiczny

Odmiany suchodrzewu o jadalnych owocach są krzewami o zwartej, kulistej koronie. Dojrzałe roś­liny osiągają wysokość 1,5–2 m. System korzeniowy jest rozgałęziony, większość bryły korzeniowej rozwija się na głębokości 20–40 cm, jednak czasami korzenie dochodzą do głębokości 80 cm. Kwitnienie rozpoczyna się w kwietniu i trwa 7–10 dni. Dla dobrego zapylenia i zawiązania owoców należy sadzić obok siebie przynajmniej dwie odmiany. Od początku kwitnienia do zbioru pierwszych owoców upływa 30–42 dni. Owoc to mięsisty pestkowiec, kształtu kubkowatego lub owalnego. Owoce mają długość 1,5–3,0 cm (1,5–2 g masy), są barwy fioletowogranatowej z woskowym nalotem, w smaku — kwaśno-słodkie, z charakterystyczną goryczką. Zbiór owoców przypada — w zależności od odmiany — na koniec maja, początek czerwca. Zakładanie pąków kwiatowych rozpoczyna się przed zakończeniem wzrostu pędów. Po zakończeniu wzrostu, z części pąków wierzchołkowych wyrastają pędy, na których może wystąpić powtórne kwitnienie i owocowanie. Początkowo suchodrzew rośnie wolno, zaczyna owocować w 3. roku po posadzeniu. Można wtedy uzyskać z krzewu 300–500 g owoców. Z krzewów w pełni owocowania (6.–10. rok) zbiera się przeciętnie po 2–5 kg owoców.

Suchodrzew wymaga stanowiska słonecznego, ale znosi częściowe zacienienie. Toleruje też krótkotrwałą suszę. Najodpowiedniejsze dla jego krzewów są gleby żyzne, średniozwięzłe, piaszczysto-gliniaste, o słabo kwaśnym odczynie.

Zalety

Najważniejszą zaletą odmian suchodrzewu o jadalnych owocach jest bardzo wczesny termin ich dojrzewania — 10–14 dni przed wczesnymi odmianami truskawek. Jest to istotne wiosną, gdy brak jeszcze świeżych owoców. Owoce suchodrzewu, smakiem zbliżone do jagód borówki amerykańskiej, są bogate w składniki odżywcze — zawierają: 5–10% cukrów (głównie glukoza), 2–3% kwasów (gł. cyt-rynowy), makroelementy (K, P, Ca, Na, Mg) oraz mikroelementy (Fe, J, Cu, Mn, Si). Stanowią cenne źródło antyoksydantów, w tym: kwasu askorbinowego (20–170 mg/100 g świeżej masy), antocyjanów, karotenoidów i flawonoidów.

Dzięki swoim właściwościom suchodrzew od dawna znajduje szerokie zastosowanie w leczeniu infekcji wirusowych i bakteryjnych. Ponadto, ze względu na właściwości odtruwające, jego owoce stosuje się przy zatruciach metalami ciężkimi, lekarstwami oraz przy leczeniu schorzeń układu krwionośnego. Dojrzałe owoce można spożywać na surowo, suszone, mrożone, bądź w postaci różnych przetworów (soki, dżemy). Uzyskuje się z nich także naturalny, czerwony barwnik spożywczy.

Zaletą tego gatunku jest również duża odporność na mróz. Krzewy wytrzymują spadki temperatury do –45^oC, a otwarte kwiaty do –8^oC, dlatego plantacje można zakładać na terenach o ostrzejszym klimacie.

Odmiany

Dotychczas w sprzedaży były odmiany o stosunkowo małych i mniej smacznych owocach: ’Dlinnopłodna’, ’Czelabinka’, ’Sinigłazka’, 'Wołoszebnica’ (więcej o tych odmianach czytaj w „Szkółkarstwie” 5/2001). Obecnie dostępne są już odmiany o dużych owocach, o słabo wyczuwalnej goryczy. Należą do nich 'Atut’ i 'Duet’.

’Atut’. Krzew ma pokrój rozłożysty. Korona zagęszcza się słabiej niż u innych odmian, jej wysokość osiąga 1,5 m. Liście są wydłużone, lancetowate, a owoce duże, o długości do 2,5 cm i średnicy 7–8 mm, lekko łukowatego kształtu (fot. 1). Pora dojrzewania przypada na ostatnią dekadę maja, początek czerwca. Plon z krzewu w 5. roku prowadzenia plantacji dochodzi do 4 kg.

Fot. 1. Owocujący pęd odmiany 'Atut’, która dojrzewa na przełomie maja i czerwca

’Duet’. Pokrój krzewu bardziej wzniesiony niż u odmiany 'Atut’. Liście mają charakterystyczny zaokrąglony kształt. Owoce duże, o długości do 2 cm i średnicy 10–12 mm, kształtu beczułkowatego (fot. 2). Dojrzewają około 3 dni później od odmiany 'Atut’ i zawierają mniej niż ona goryczki. Obie odmiany mają zbliżoną, dużą odporność na mróz i choroby.

Fot. 2. Pęd odmiany 'Duet’, o bardzo dużych owocach

Jak rozmnażać?

Suchodrzew można rozmnażać generatywnie, ale otrzymane w ten sposób rośliny nie powtarzają cech roślin matecznych. Wegetatywnie na skalę amatorską najlepiej mnożyć go przez podział rośliny matecznej. Przy produkcji na większą skalę używa się sadzonek zielnych lub zdrewniałych.

Sadzonki zielne muszą być pobierane we właściwym terminie — z chwilą pojawienia się pierwszych dojrzałych owoców. Sadzonka powinna mieć długość 12–15 cm oraz 3, 4 pary liści wierzchołkowych, jej dolny koniec tnie się pod pąkiem. Sadzonki te ukorzeniają się łatwo, jednak traktowanie ich ukorzeniaczem podwyższa procent i jakość ukorzenionych sadzonek. Zalecane są auksyny (IBA). Sadzonki zanurza się w roztworach rozcieńczonych (0,002% IBA na 12 godz.) lub stężonych (0,15% IBA na 2–5 sekund). Kalus pojawia się po upływie 8–10 dni, a pierwsze korzenie — po upływie 12–15 dni. Cały proces ukorzeniania trwa od 20 do 25 dni. Do sprzedaży nadają się krzewy o wysokości 25–35 cm, mające co najmniej trzy pędy. Produkcja takich roślin trwa dwa lata. Podane stężenia auksyn, są maksymalnymi, dopuszczalnymi w rozmnażaniu tego gatunku. Takie właśnie stężenie progowe daje najlepsze wyniki przy indukcji korzeni u lonicery.

W Sadowniczym Zakładzie Doświadczalnym w Brzeznej pobrano w pierwszej połowie czerwca sadzonki zielne dwóch odmian: 'Atut’ i 'Duet’. Sadzonki z 2, 3 liśćmi wierzchołkowymi traktowano ukorzeniaczami — w formie pudru (Himal typ A, dla sadzonek zielnych) oraz płynnej (alkoholowy roztwór IBA, w stężeniu 1500 mg/l). Następnie posadzono sadzonki do multiplatów (fot. 3) o rozstawie oczek 5 x 5 cm, wypełnionych mieszanką piasku, torfu i perlitu (1 : 1 : 0,5) i umieszczono w szklarni z podłożem niepodgrzewanym, zamgławiano i cieniowano agrowłókniną. Po okresie około miesiąca (fot. 4) oceniono rozwój systemu korzeniowego. Zaobserwowano duże różnice w ukorzenianiu między odmianami — sadzonki odmiany 'Duet’ wytwarzały znacznie bogatszy system korzeniowy. Traktowanie ukorzeniaczem wyraźnie poprawiło zarówno procent ukorzenionych sadzonek, jak i jakość ich systemu korzeniowego. W przypadku odmiany 'Atut’ lepszy okazał się preparat w formie płynnej, podczas gdy dla 'Duetu’ — w pudrze.

Fot. 3. Sadzonki zielne suchodrzewu w trakcie ukorzeniania (’Duet’)

Fot. 4. Sadzonki odmiany 'Atut’ w miesiąc po ukorzenieniu