Podkładki P-HL i odmiany czereśni
Na rynku szkółkarskim coraz większym zainteresowaniem cieszą się drzewka czereśni na podkładkach karłowych, z których na krajowym rynku dostępne są głównie dwie — 'GiSeLA 5′ i czeskie z serii P-HL. Gospodarstwo S. Wieczorka specjalizuje się m.in. w produkcji czereśni na tych ostatnich. Najwięcej sprzedaje się drzewek na podkładce 'P-HL A’, która w obrębie serii uznawana jest za najbardziej uniwersalną do zakładania sadów, a drzewa na niej szczepione rosną już w sadach towarowych od kilku lat i corocznie dobrze owocują. Podkładka 'P-HL B’, ze względu na zbyt małe (o ok. 20–30%) skarlanie odmiany szlachetnej, nie będzie odgrywała znaczącej roli w produkcji. 'P-HL C’ najsilniej (w 50%) skarla odmianę szlachetną, ale drzewa na niej wymagają bardzo dobrej gleby oraz nawadniania. Niestety, jak uważa S. Wieczorek, na rynku pojawiło się sporo drzewek czereśni wyprodukowanych na podkładkach z tej serii wątpliwego pochodzenia, często złej jakości, zawirusowanych, co częściowo zepsuło opinię o nich. Podkładka 'P-HLA’ nie może służyć do produkcji na niej drzewek odmiany 'Hedefińska’.
Wszystkie podkładki z serii P-HL rozmnażane są dla potrzeb kostrzyńskiego gospodarstwa w laboratorium kultur in vitro. Rośliny, 5–7-centymetrowe sadzonki, sadzi się wiosną do tunelu foliowego we wcześniej przygotowany substrat torfowy (rozstawa 8 x 20 cm). Po przejściu aklimatyzacji i podrośnięciu podkładek folię się zdejmuje (fot. 1). Rośliny wykopuje się pod koniec października, sortuje i umieszcza w chłodni, część z nich nadaje się już do szczepienia. Podkładki z serii P-HL sadzone są w szkółce w rozstawie 75 x 25 cm, okulizuje się je na wysokości 15 cm. Podkładki te silnie reagują na niedobór magnezu, dlatego konieczne jest przed ich posadzeniem w szkółce dobre zaopatrzenie gleby w ten składnik. Dodatkowo można je nawozić dolistnie, 4, 5 razy w sezonie, nawozami wieloskładnikowymi, dobrze przyswajalnymi przez rośliny (np. Agrolif).
Fot. 1. Podkładki czereśni w szkółce S. Wieczorka
Najważniejszymi odmianami czereśni w gospodarstwie S. Wieczorka są: 'Burlat’, 'Kordia’, 'Regina’ oraz 'Summit’ i 'Lapins’. Dużym zainteresowaniem sadowników cieszą się także drzewka 'Vandy’ i 'Techlovana’. Pierwsza z nich dojrzewa pod koniec 4. lub na początku 5. tygodnia dojrzewania czereśni, zaraz po odmianie 'Burlat’. Owoce 'Vandy’ są mało podatne na pękanie, stąd można je dłużej przetrzymywać w sadzie. Przeciętna masa owoców to 8–9 g. 'Techlovan’ dojrzewa w 5. tygodniu dojrzewania czereśni, ma nieznacznie większe owoce od 'Vandy’, są one jednak podatne na pękanie. Wymienione odmiany czereśni dobrze zrastają się z podkładkami z serii P-HL i tworzą na nich, już w szkółce, korony z zadowalającą liczbą bocznych rozgałęzień (fot. 2), odchodzących od przewodnika pod kątem prostym.
Fot. 2. Czereśnie na podkładkach z serii PH-L łatwo formują koronę
Formy pienne krzewów jagodowych
Znaczącą rolę w gospodarstwie odgrywa produkcja krzewów jagodowych — porzeczek i agrestów (250–300 tys. szt.). Są to zarówno formy krzaczaste, jak i pienne, przy czym 90% tych ostatnich jest eksportowane do Niemiec i Skandynawii.
Największym zainteresowaniem odbiorców agrestu cieszą się odmiany odporne na amerykańskiego mączniaka agrestu — 'Mukurines’, 'Remarka’, 'Rolonda’ i 'Invicta’. Niestety, cały czas brakuje materiału wyjściowego do produkcji nowych odmian, co uniemożliwia zawarcie dużych kontraktów. Agrest szczepi się w połowie lutego, a wysokość jest najczęściej ustalana z odbiorcą (standardowa to 90 cm). Następnie rośliny na przełomie lutego i marca sadzi się do tunelu foliowego o wymiarach 30 m x 6 m — w jednym około 5 tys. sztuk (fot. 3). Zbyt duże zagęszczenie roślin w tunelu sprawia jednak, że spora ich część nie nadaje się na eksport. Dlatego od niedawna system korzeniowy zaszczepionych roślin owijany jest specjalną siatką, w której znajduje się substrat torfowo-trocinowy.
Następnie krzewy umieszcza się w takich samych tunelach, ale po około 30 tys. szt. i tylko na dwa miesiące (marzec, kwiecień). Po tym okresie rośliny przesadza się w pole (fot. 4) — zarówno w systemie zagonowym, jak i rzędowym. 80% takich roślin spełnia wymagania zagranicznych odbiorców. Pienny agrest powinien mieć prosty pień o średnicy 1–2 cm i co najmniej 3, 4 dobrze wykształcone pędy o długości około 30 cm.
Fot. 3. Formy pienne agrestu produkowane w tunelu
Fot. 4. Według S. Wieczorka, 80% jego piennych agrestów będzie spełniało wysokie wymagania zagranicznych odbiorców
W gospodarstwie tym produkuje się podobnie, jak agrest, pienne formy czerwonej porzeczki odmian 'Rondom’, 'Rovada’, 'Rolan’. Ta ostatnia, o dużych gronach i owocach, nadaje się do zbioru mechanicznego. Według S. Wieczorka, 'Rolan’ w szkółce jest zdrowszy niż 'Rovada’, od której ma również nieznacznie większe owoce.
Produkcja zrazów
Szczególną uwagę przywiązuje się do sadu zraźnikowego, w większości założonego z materiału wolnego od wirusów. Zajmuje on powierzchnię około 4 hektarów, przeważają w nim drzewa pestkowe (fot. 5). Jak podkreśla S. Wieczorek, do sprzedaży powinny trafiać wyłącznie drzewka o statusie WW. Dodatkowo, przy rosnącej konkurencji, szkółkarz nie może pozwolić sobie na zamieszanie odmianowe lub produkcję drzewek z materiału wątpliwego pochodzenia. Kwatery prowadzone są w czarnym ugorze, a chwasty w rzędzie zwalcza się chemicznie, choć w pierwszych latach po posadzeniu konieczne jest mechaniczne odchwaszczanie również i tam.
Fot. 5. W sadzie zraźnikowym przeważają pestkowe
Każdorazowo przed pobieraniem zrazów z drzewa odkaża się sekator denaturatem. Rany po cięciu zasmarowywane są Funabenem 03 PA z 2-procentowym dodatkiem jednego z Miedzianów, większe zabezpiecza się preparatem Nectec 150 AL, a całe drzewa po pobraniu zrazów opryskuje się Miedzianem Ekstra 350 SC. Według S. Wieczorka, starannie prowadzony sad zraźnikowy może również przynosić zyski. W tym roku oczka dla nielicencjonowanych odmian ziarnkowych sprzedawano po 0,22 zł/szt., a pestkowych po 0,24 zł/szt. Znacznie droższe są zrazy odmian licencjonowanych, przykładowo w tym roku oczka czereśni oferowano po 0,80 zł/szt. Z czereśni stałym dużym zainteresowaniem cieszą się: 'Burlat’, 'Kordia’, 'Vanda’ i 'Techlovan’. Ze śliw w tym roku największy popyt był na zrazy 'aanskiej Rany’, dobrze sprzedawały się także 'aanska Lepotica’ oraz 'Amers’. Z odmian jabłoni dużo zrazów pobrano z drzew odmian 'Paulared’, 'Delikates’, 'Golden Delicious Reinders’ oraz 'Gala Must’.
W sadzie zraźnikowym planuje się również posadzić w tym roku tolerancyjne wobec szarki nowe typy 'Węgierki Zwykłej’ — 'Tolar’, 'Promis’, 'Nectavit’. Zostanie założony również sad nasienny z wolnej od wirusów antypki, ałyczy, 'Węgierki Wangenheima’, 'Siewki Mandżurskiej’ oraz generatywnej podkładki dla czereśni 'Alkavo’.
Ziarnkowe i pestkowe
W gospodarstwie Stanisława Wieczorka rocznie produkuje się około 250 tys. drzewek owocowych, wśród odmian jabłoni dominują 'Golden Delicious Reinders’, 'Gala Must’, 'Pinova’, 'ampion Reno’. Znacznie, do około 7%, zmniejszyła się produkcja 'Jonagolda’ i jego sportów, choć jeszcze kilka lat temu był to dominujący w gospodarstwie asortyment, który stanowił około 70–80% całkowitej produkcji. Coraz więcej drzewek jabłoni szczepi się w ręku i systematycznie zwiększa produkcję tych typu knip-boom.
Wysokie ceny śliwek, a zwłaszcza wczesnych — kilogram 'aanskiej Rany’ kosztował w bieżącym sezonie nawet 6–7 zł — spowodowały wzrost zainteresowania drzewami tego gatunku. W szkółce najlepiej sprzedają się drzewa 'aanskiej Rany’, 'aanskiej Lepoticy’ i 'aanskiej Najboli’, szczepione na 'Węgierce Wangenheima’.
Wyprodukowane w gospodarstwie drzewka, głównie pestkowych, sprzedaje się nie tylko w kraju, ale także do supermarketów w Niemczech i Skandynawii. System korzeniowy drzewek kierowanych do tych punktów sprzedaży jest obsypywany wilgotnym substratem torfowo-trocinowym i szczelnie zawijany w folię typu stretch. Wymagania zarówno fitosanitarne, jak i te dotyczące jakości (proste wyprowadzenie odmiany z podkładki, prosty pień, duża liczba bocznych rozgałęzień) są podobne do stawianych w Polsce. Według S. Wieczorka, za eksportowany materiał owocowy można jednak uzyskać znacznie lepszą cenę (około 10 zł/szt.) niż w kraju.
Gdy dostarcza się materiału szkółkarskiego do centrów handlowych, bardzo ważna jest możliwość zaoferowania pełnego asortymentu gatunkowego. Stąd w szkółce produkuje się również drzewka leszczyny (fot. 6) następujących odmian: 'Olbrzymi
z Halle’, 'Barceloński’ i 'Lamberta Czerwony’.
Fot. 6. Leszczynę rozmnaża się tradycyjnie poprzez kilkakrotne obsypywanie
