Na „zielonej wyspie”
Wielkopolscy szkółkarze przyzwyczaili już zwie-dzających Polagrę do tego, że na środku hali Horti-Logistyki można znaleźć „wyspę” stworzoną z ozdobnych drzew i krzewów (fot. 1). W ubiegłym roku wspólną ekspozycję przygotowało jednak mniej członków ZSzP niż podczas poprzednich ekspozycji (w 2003 roku 12 szkółek, w tym 3 spoza Wielkopolski, natomiast w 2004 roku — 10, w tym jedna spoza regionu). Nad tym faktem ubolewali zarówno obecny prezes regionu wielkopolskiego ZSzP — Krzysztof Nowacki, jak i poprzedni — Zbyszek Wybicki. Dla tych szkółek, które pojawiły się w obu latach, uczestnictwo stało się tradycją i wpisało się do kalendarza jako element marketingu i wspólnego działania (przed zbiorową ekspozycją znalazła się tablica z adresami wszystkich członków z regionu, nawet tych, którzy w targach nie uczestniczyli).
Fot. 1. „Zielona wyspa” — czyli szkółkarskie ekspozycje
w centrum pawilonu Horti-Logistyki — już po raz trzeci przyciągała tam zwiedzających targi Polagra-Farm
O problemach szkółkarzy udało się w tym roku przez chwilę porozmawiać z ministrem rolnictwa, który — po raz pierwszy — znalazł czas na odwie-dzenie pawilonu Horti-Logistyki. Zbyszek Wybicki zwracał uwagę Wojciecha Olejniczaka, między innymi, na potrzebę stworzenia w kraju instytucji odpowiadającej na pytania związane z prawną obecnością w Polsce przedstawicieli zagranicznych firm hodowlanych, konieczność udziału przedsta-wicieli branży w ważnych dla niej pracach legis-lacyjnych (np. nad projektem nowelizacji ustawy o nasiennictwie) czy też celowość wspierania przez rząd działalności promocyjnej, którą szkółkarze z ZSzP starają się prowadzić za granicą, ale — korzystając wyłącznie z własnych funduszy — nie mogą konkurować z Holendrami lub Niemcami. Poznańskie targi to szansa dla mniejszych szkółek, którym samodzielnie trudno zaprezen-tować swoją ofertę na innych imprezach. Na przykład zadowolona z możliwości wzięcia udziału w Polagrze po raz trzeci była Alicja Stempniewska (fot. 2) — właścicielka szkółki roślin ozdobnych z Rabowic. Zajmuje się głównie produkcją krzewów liściastych i ten kierunek pragnie rozwijać. Obecnie w tej szkółce krzewy liściaste produkuje na powierzchni 8 ha, w tym hektar zajmują uprawy w kontenerach. W tej grupie roślin większe znaczenie mają formy z barwnymi liśćmi niż ozdobne z kwiatów, a popularnością cieszą się zwłaszcza odmiany o pokroju kolumnowym. Rośliny liściaste poszukiwane są coraz częściej do zagospodarowania terenów zieleni na nowych osiedlach mieszkaniowych oraz wokół komercyjnych inwestycji. W planach szkółki pani Alicji jest w tym roku budowa własnych studni (dotychczas korzystała z miejskich wodociągów), być może z pomocą unijnych funduszy.
Fot. 2. Alicja Stempniewska (tu: z synem Marcinem)
specjalizuje się w produkcji krzewów liściastych
Październik to końcówka sezonu sprzedaży wrzosów. Odmiany „pączkowe” tych roślin, które dłużej niż tradycyjne utrzymują walory dekoracyjne, zaprezentował na Polagrze Robert Dominiak, właściciel firmy Wrzoskwiat specjalizującej się w produkcji wrzosów (prawie 700 tys. szt. rocznie, większość w doniczkach o średnicy 11 cm) oraz wrzośców (ponad 100 tys. szt. rocznie). To gospodarstwo należy do ZSzP dopiero od niedawna i, chociaż w Polagrze brało udział już po raz piąty, to we wspólnej ekspozycji w pawilonie Horti-Logistyki — dopiero po raz pierwszy. Większość roślin z Wrzoskwiatu sprzedawana jest w Polsce, choć nasz rynek nie traktuje jeszcze wrzosów czy wrzośców jako sezonowej ozdoby, co znacznie ogranicza popyt. Nowością, którą R. Dominiak chce wprowadzić do produkcji już w tym sezonie, jest pernecja — krzewinka z rodziny wrzosowatych ozdobna z barwnych (białych, czerwonych lub fioletowych) owoców.
oraz wokół niej
Największą szkółkarską ekspozycję przygotowała szkółka Liliany i Andrzeja Blabusiów z Białej Kopca koło Wielunia. Także i to gospodarstwo prezentowało się w Poznaniu po raz pierwszy. Na targi właściciele przywieźli rośliny liściate, iglaste oraz pnącza. Uwagę zwiedzających przyciągały jednak przede wszystkim formy szczepione gatunków iglastych (barwne i o różnych formach pokrojowych) oraz takie rarytasy, jak sośnica japońska.
W mało znanych ozdobnych gatunkach drzew i krzewów postanowił się specjalizować inny wystawca — Andrzej Kujawa, właściciel szkółki „Bąblin” (fot. 3). Dotychczas w tej niewielkiej rodzinnej firmie, zlokalizowanej niedaleko Obornik Wielkopolskich, produkowano głównie standardowy szkółkarski materiał liściasty oraz iglasty. Obecnie właściciele stawiają jednak na rozwijający się rynek hobbystyczny. Amatorzy oraz przedstawiciele centrów ogrodniczych coraz częściej poszukują bowiem mniej znanych gatunków i odmian, jak fotergilli, dereni ozdobnych z „kwiatów” czy judaszowców.
Fot. 3. Andrzej Kujawa właściciel szkółki „Bąblin” produkuje coraz więcej rarytasów dla hobbystów
Duża szkółkarska ekspozycja pojawiła się także w hali Międzynarodowej Wystawy Florystycznej, towarzyszącej Krajowej Wystawie Ogrodniczej. Atrakcyjne stoisko przygotował tam Stanisław Zymon (drugie miał na „wyspie” w pawilonie Horti-Logistyki), którego nagrodzono medalem KWO za asortyment magnolii, za odmiany azalii oraz wyróżniono za aranżację stoiska. Nie był to jedyny szkółkarski wątek wystawy florystycznej. Podczas pokazów bukieciarze używali bowiem w tym roku sporo materiału szkółkarskiego. Publiczności pokazano, że do sezonowej dekoracji wnętrz mogą służyć nie tylko rośliny doniczkowe, ale także krzewy iglaste wyprodukowane w pojemnikach. Uzupełnieniem większości kompozycji były też cięte pędy wielu gatunków drzew i krzewów — ozdobne ze względu na pokrój, liście lub owoce. To na razie mało zagospodarowana w Polsce nisza produkcyjna. Oferowane na Krajowej Wystawie Ogrodniczej dodatki dla florystów (pędy krzewuszek o barwnych liściach, kwitnących hortensji czy owocujących róż albo śnieguliczek — fot. 4) pochodziły z importu.
Fot. 4. Szkółkarskie dodatki florystyczne (sprowadzone z zagranicy)
Oferta sadownicza
Tegoroczna Horti-Logistyka (a także KWO) tylko w niewielkim stopniu oddawała potencjał krajowego szkółkarstwa sadowniczego, a może raczej stanowiła jego namiastkę. Było to szczególnie widoczne przy imponujących wielkością i rozmachem stanowiskach szkółkarzy oferujących ozdobny materiał szkółkarski. Większość z obecnych na tych targach szkółkarzy to ich bywalcy, którzy jednak co roku prezentują coś nowego.
Kilka nowych odmian pokazał na wystawie Grzegorz Sękowski z Biskupic koło Poznania. Od dwóch lat obserwuje on wzrost zainteresowania odmianami jabłoni o letnim terminie dojrzewania owoców. Ich ofertę może poszerzyć nowa czeska odmiana 'Julia’ (’Quinte’ x 'Discovery’), o średniej sile wzrostu i koronie typu kompaktowego. Owoce o średniej masie (120–160 g) są kuliste, spłaszczone, w całości pokryte czerwonym rumieńcem, z widocznymi białymi przetchlinkami, są jędrne o słodko-kwaskowatym smaku, dojrzewają po odmianie 'Earli Geneva’, a w podobnym terminie, jak 'Oliwka Żółta’. Zaletą odmiany 'Julia’ jest również jej mała podatność na parcha i mączniaka jabłoni. Według G. Sękowskiego, ze względu na słaby wzrost drzewa, odmiana ta powinna być oferowana na podkładce 'M.26′ czy 'P 14′.
Z zainteresowaniem spotkały się także owoce odmiany 'Dark Rubin’ (fot. 5), która jest sportem znanej i cenionej przez wielu sadowników odmiany 'Rubin’. Drzewo tego mutanta ma mniejszą siłę wzrostu niż odmiana wyjściowa, przez co prowadzenie jego koron nie powinno stwarzać problemów w sadzie. Owoce w całości pokrywają się ciemnoczerwonym rumieńcem, mają stożkowy kształt i są bardziej wyrównane pod względem kształtu niż jabłka odmiany wyjściowej. Może to mieć szczególnie duże znaczenie podczas precyzyjnego sortowania i wykładania owoców na wytłoczkach.
Fot. 5. 'Dark Rubin’ to nowy mutant odmiany 'Rubin’
Z wczesnych odmian gruszy interesująca wydaje się czeska 'Alfa’ (siewka odmiany 'Auranche’ z wolnego zapylenia), która została wyhodowana w Tchobuzicach (Czechy). Drzewa tej odmiany mają średnio silny lub silny wzrost, łatwo się rozgałęziają i tworzą wąskostożkową koronę. Gruszki odmiany 'Alfa’ dojrzewają na przełomie lipca i sierpnia (przed odmianą 'Radana’). Owoce osiągają średnią masę około 200 g, mają kształt szerokiego stożka. Skórka owoców jest gładka, początkowo zielona, potem całkowicie jasnożółta. 'Alfa’ wcześnie wchodzi w okres owocowania, plonuje obficie i regularnie. Jest mało wrażliwa na parcha gruszy i dość odporna na mróz oraz przymrozki wiosenne.
Nowe odmiany malin owocujące na jednorocznych pędach — 'Polesie’ i 'Popiel’ — zaprezentowano na stoisku ISK ze Skierniewic (fot. 6). Odmiany te zostały wyhodowane przez dr. Jana Danka z SZD z Brzeznej. Według hodowcy, mogą być cennym dodatkiem do odmian 'Polka’, 'Pokusa’ czy 'Poranna Rosa’. Ograniczeniem ich przydatności do nasadzeń towarowych mogą być zbyt ciemne owoce. Maliny te powinny zainteresować jednak działkowców. Zwłaszcza odmiana 'Polesie’, której owoce dojrzewają przed 'Polką’, dodatkowo ta pierwsza odmiana ma równomiernie rozłożone owoce na stosunkowo sztywnych pędach. Owoce nowych, wymienionych odmian są okazałe. Są typowo deserowe, nie spełniają jednak tak dobrze, jak 'Polka’ wymagań związanych z trwałością w obrocie handlowym. Jak informował dr J. Danek, do badań rejestrowych zgłoszono również odmianę 'Benefis’ owocującą na pędach dwuletnich. Jest wcześniejsza od 'Beskida’, ale późniejsza od 'Laszki’.
Fot. 6. Na stoisku ISK prezentowano na Krajowej Wystawie Ogrodniczej dwie nowe odmiany malin owocujące na tegorocznych pędach — 'Polesie’ i 'Popiel’
Na stoisku Ośrodka Elitarnego Materiału Szkółkarskiego z Prus, oferującego m.in. wolny od wirusów materiał do szczepienia i drzewka do zakładania sadów zraźnikowych, można się było dowiedzieć o gatunkach i odmianach, których komponentów najwięcej sprzedano do produkcji szkółkarskiej. Jak powiedział Maciej Teodorczyk z OEMS, z będących w ofercie ośrodka odmian jabłoni dobrze sprzedawały się te o wczesnym terminie dojrzewania owoców (’Earli Geneva’), a z późnozimowych — 'Jonagored’. Ze śliw większym zainteresowaniem cieszyły się odmiany o późnym terminie dojrzewania — 'Amers’ i 'President’, na wysokim poziomie utrzymywał się także zbyt odmian w typie Węgierek. Dobrze sprzedawały się zrazy odmian brzoskwini, moreli i grusz (70% stanowiła 'Konferencja’). Zanotowano natomiast spadek sprzedaży zrazów wiśni. Podobną sytuację zaobserwowano w przypadku sprzedaży materiału wyjściowego czereśni (np. 'Lapins’, 'Regina’, 'Summit’), które jeszcze w 2003 r. roku cieszyły się bardzo dużą popularnością.
Według M. Teodorczyka, spadek popytu na zrazy wielu odmian w 2004 r. spowodowany był prawdopodobnie wprowadzeniem kategorii CAC i pobieraniem zrazów z sadów owocujących. Po usankcjonowaniu tej kategorii na naszym rynku część szkółkarzy zdecydowała się nawet zlikwidować sady zraźnikowe, by uniknąć konieczności wnoszenia opłat związanych z kwalifikacją i testami na obecność wirusów.
