Rodzaj trzmielina (Euonymus), należący do rodziny dławiszowatych (Celastraceae), obejmuje 175 gatunków krzewów, występujących w Ameryce Północnej, Eurazji oraz Australii. W Polsce rosną dziko dwa: trzmielina pospolita (Euonymus europaeus) — na terenie całego kraju (w lasach i zaroślach, nad rzekami i w olszynach) oraz trzmielina brodawkowata (E. verrucosus) — na niżu, często na ubogich, piaszczystych glebach.
Trzmieliny mają sezonowe lub zimozielone, nakrzyżległe liście. Małe, cztero- lub pięciokrotne kwiaty są białawe, żółtawe lub zielonkawe, pozbawione znaczenia dekoracyjnego (fot. 1).
FOT. 1. NIEPOZORNE KWIATY TRZMIELINY POSPOLITEJ
|
Owocem jest torebka, najczęściej czterokomorowa, różowa lub czerwona (fot. 2, 3). Nasiona mogą być białe (E. europaeus), żółtawe (E. sachalinensis), czerwone (E. hamiltonianus), brązowe (E. alatus) lub czarne (E. verrucosus, E. pauciflorus), a u wszystkich gatunków otacza je pomarańczowoczerwona lub różowa osnówka. Trzmieliny należą do krzewów trujących — najbardziej niebezpieczne są ich owoce. Gatunki obce wymagają średnio żyznych i wilgotnych gleb oraz osłoniętego, słonecznego stanowiska, krajowe mogą rosnąć w półcieniu i na gorszych glebach.
FOT. 2. OWOCE TRZMIELINY BRODAWKOWATEJ
|
FOT. 3. OWOCE TRZMIELINY POSPOLITEJ
|
W Polsce można uprawiać kilkanaście gatunków obcego pochodzenia. W 2000 roku w ofertach handlowych naszych szkółek wymieniano 26 taksonów z rodzaju Euonymus. Jednak większość z nich stanowiły odmiany trzmieliny Fortune’a (75% szkółek produkuje 'Emerald Gaiety’ i 'Emerald’n Gold’), a 3 inne — barwnolistne odmiany trzmieliny japońskiej, które w gruncie mogą zimować sporadycznie (najczęściej wymarzają u nas całkowicie, nawet pod okryciem).
Trzmieliny można r o z m n a ż a ć przez siew zbieranych jesienią nasion, które wymagają półrocznej stratyfikacji. Po zbiorze nasiona oczyszcza się z osnówek, miesza z wilgotnym piaskiem i umieszcza w chłodni na 6 miesięcy, a wiosną wysiewa na zagony. Siewki gatunków obcych należy w pierwszych latach zabezpieczać na zimę. Łatwiejsze, a zarazem szybsze, jest rozmnażanie za pomocą sadzonek, które ukorzeniają się łatwo i w dużym procencie. W przypadku gatunków zrzucających liście na zimę należy sporządzać sadzonki w czerwcu, a zimozielonych (E. fortunei i E. japonicus) — na początku sierpnia. Popularne ostatnio pienne formy odmian trzmieliny Fortune’a rozmnaża się zimą przez szczepienie na podkładce z trzmieliny pospolitej (na wysokości 60–150 cm).
GATUNKI I ODMIANY TRZMIELINY
|
I. Euonymus europaeus 'Red Cascade’
|
II. E. latifolius
|
III. E. macropterus
|
IV. E. phellomanus
|
V. E. verrucosus
|
VI. E. fortunei 'Emerald Delight’
|
VII. E. fortunei 'Emerald’n Gold’
|
VIII. E. fortunei 'Harlequin’
|
IX. E. fortunei 'Sunspot’
|
