Właściwe prowadzenie jabłoni w pierwszych latach po posadzeniu decyduje o szybszym wchodzeniu drzew w okres owocowania oraz o corocznym plonowaniu w kolejnych sezonach. Aby uniknąć błędów podczas formowania koron, trzeba poznać sposób owocowania interesującej nas odmiany.
U jabłoni pąki kwiatostanowe mogą znajdować się na krótkopędach (fot. l), na końcach jednorocznych pędów (fot. 2) lub na ubiegłorocznych przyrostach (pąki lateralne — fot. 3). Biorąc to pod uwagę, podzielono odmiany jabłoni na cztery typy (wg Lespinasse”a) różniące się między sobą nie tylko miejscem wyrastania owoców, ale także pokrojem i wyglądem drzewa. W każdym typie inaczej rozmieszczona jest strefa owoconośna, w pierwszym — najbardziej centralnie, w ostatnim — najbardziej peryferyjnie.
FOT. 1. KRÓTKOPĘDY U JABŁONI
|
FOT. 2. JEDNOROCZNY PĘD ZAKOŃCZONY PĄKIEM KWIATOWYM
|
FOT. 3. PĄKI LATERALNE – POWSTAŁE NA UBIEGŁOROCZNYCH PRZYROSTACH
|
|
|
I |
|
Odmiany należące do pierwszego typu są najmniej kłopotliwe w prowadzeniu. U nich pąki kwiatowe zawiązują się na pędach 2-letnich i starszych (fot. 4).
FOT. 4. U ODMIAN NALEŻĄCYCH DO PIERWSZEGO TYPU PĄKI KWIATOWE ZAWIĄZUJĄ SIĘ NA PĘDACH 2-LETNICH I STARSZYCH
|
W koronie spotyka się wiele krótkopędów, brak natomiast długopędów zakończonych pąkiem generatywnym. Owocowanie odbywa się w całej objętości korony, a zwłaszcza w jej centralnej części (rys. 1).
RYS. 1. W PIERWSZYM TYPIE OWOCOWANIE ODBYWA SIĘ W CAŁEJ OBJĘTOŚCI KORONY, A ZWŁASZCZA W JEJ CENTRALNEJ CZĘŚCI
|
Żywotność krótkopędów zależy od dobrych warunków świetlnych, dlatego ważne jest takie formowanie konarów, aby wyrastały one z przewodnika pod dużym kątem. Starsze drzewa zagęszczają się, należy więc przeprowadzać cięcie prześwietlające w celu rozrzedzenia korony. Do pierwszego typu zaliczana jest większość mutantów krótkopędowych. |
|
II |
|
U drugiego typu odmian pąki kwiatowe zawiązują się głównie na pędach 2–5-letnich (fot. 5).
FOT. 5. W DRUGIM TYPIE PĄKI KWIATOWE ZAWIĄZUJĄ SIĘ NA PĘDACH 2-5-LETNICH, NIEKIEDY POJAWIAJĄ SIĘ TAKŻE NA JEDNOROCZNYCH PRZYROSTACH
|
Niekiedy w koronie pojawiają się także jednoroczne, zakończone pąkiem generatywnym. Owocowanie odbywa się w całej objętości korony (rys. 2).
RYS. 2. W DRUGIM TYPIE OWOCOWANIE ODBYWA SIĘ TAKŻE W CAŁEJ OBJĘTOŚCI KORONY, ALE NIE MA TYLU JABŁEK W JEJ CENTRALNEJ CZĘŚCI
|
Formowanie drzew odmian tego typu nie jest trudne, ponieważ konary naturalnie tworzą duży kąt (zbliżony do prostego) z przewodnikiem. Jabłonie te nie wymagają cięcia odmładzającego, ale na starszych drzewach należy przeprowadzać prześwietlanie korony. Jako klasyczny przykład drugiego typu owocowania podawana jest „Królowa Renet”. |
|
III |
|
Odmiany zaliczane do trzeciego typu (tabela) stanowią najliczniejszą grupę. Tutaj charakterystyczną cechą jest zawiązywanie pąków kwiatowych na pędach jednorocznych, dwu- i trzyletnich (fot. 6).
FOT. 6. W TRZECIM TYPIE PĄKI KWIATOWE ZAWIĄZUJĄ SIĘ NA PĘDACH JEDNOROCZNYCH, DWU- I TRZYLETNICH
|
W koronie wyrastają liczne drobne gałązki zakończone pąkiem generatywnym. Wiele z takich pąków powstaje również na ubiegłorocznych przyrostach. Krótkopędy także się pojawiają, lecz nie ma ich tak wielu, jak w typie pierwszym czy drugim. Korona powinna być zatem formowana tak, aby krótkopędów było jak najwięcej. Przy niewłaściwym prowadzeniu drzew owocowanie szybko przenosi się na obrzeża korony (rys. 3). Aby jabłka wyrastały również w środku korony, u tego typu odmian wymagane jest cięcie odmładzające.
RYS. 3. W TRZECIM TYPIE OWOCOWANIE PRZENOSI SIĘ NA OBRZEŻA KORONY
|
|
|
IV |
|
O niektórych odmianach mówi się, że są trudne w uprawie. Dotyczy to najczęściej zaliczanych do czwartego typu. U nich owoce pojawiają się przede wszystkim na jednorocznych i dwuletnich przyrostach (fot. 7), najczęściej w górnej części pędów.
FOT. 7. W CZWARTYM TYPIE PĄKI KWIATOWE ZAWIĄZUJĄ SIĘ NA JEDNOROCZNYCH I DWULETNICH PĘDACH
|
Konary znajdujące się w wyższej partii korony mają skłonność do obwisania pod ciężarem jabłek. Stąd też gałęzie niżej położone są zacieniane i rosną słabiej. Na drzewie nie powinny znajdować się konary starsze niż trzyletnie. Dla odmian należących do tego typu niezbędne jest więc cięcie odmładzające. Jeśli nie przeprowadzi się takiego zabiegu, dochodzi do znacznego ogołacania się gałęzi w okolicy przewodnika (rys. 4).
RYS. 4. W CZWARTYM TYPIE DOCHODZI DO ZNACZNEGO OGOŁACANIA SIĘ GAŁĘZI W OKOLICY PRZEWODNIKA
|
Należy pamiętać, że krótkopędy w koronie odmian należących do czwartego typu pojawiają się sporadycznie. Ważnym zabiegiem jest więc uszczykiwanie tegorocznych pędów, co ogranicza ich wzrost i przyczynia się do powstawania na nich pąków kwiatowych.
Obok odmian należących do przedstawionych czterech typów owocowania, są też i takie, które klasyfikuje się na pograniczu dwóch sąsiednich typów. Na przykład „Pinova”, „James Grieve” i jego mutanty wykazują część cech właściwych dla drugiego i niektóre charakterystyczne dla trzeciego typu.
PODZIAŁ WYBRANYCH ODMIAN JABŁONI WEDŁUG TYPU OWOCOWANIA
|
Autorka jest pracownikiem Instytutu Sadownictwa i Kwiaciarstwa w Skierniewicach |
