wiosną lub wczesnym latem. Są wówczas obsypane niebieskimi, gwiazdkowatymi kwiatami. Do zalet tych roślin należą również ładne liście i zróżnicowany wzrost, dzięki czemu możliwości ich wykorzystania w ogrodzie są bardzo duże.
Niektóre, między innymi A. hubrichtii, są dekoracyjne także jesienią, gdy przebarwiają się na żółto, pomarańczowo i bordowo.
Opis rodzaju
Liczy on około 22 gatunków zaliczanych do rodziny toinowatych (Apocynaceae). Większość z nich występuje w południowej i środkowej części Ameryki Północnej. Kilka rośnie dziko również w południowo-wschodniej Europie, a także na Dalekim Wschodzie – w Japonii, Korei i Chinach.
Amsonia jest byliną o pędach częściowo drewniejących u nasady. Wysokość roślin wynosi od 12,5 cm (u A. ciliata ‘Georgia Pancake’) do 150 cm. Liście, w zależności od gatunku, mogą być lancetowate, owalne lub eliptyczne, ułożone naprzeciwlegle, o szerokości od 1 mm do 2,5 cm.
Kwiaty są u nasady lejkowato zrośnięte, a w górnej części składają się z pięciu wolnych, ostro zakończonych płatków, mają średnicę do 1,5 cm i są zebrane w wiechy lub wierzchotki. Rośliny kwitną wiosną i latem. Kwiaty w stadium pąka mają barwę intensywnie niebieską, jednak w miarę rozwoju stają się błękitne, a w bardzo słoneczne dni nawet białe. Amsonia, tak jak większość roślin toinowatych, zawiera sok mleczny, jednak nie jest on tak szkodliwy jak np. u oleandrów należących do tej samej rodziny.
Przegląd gatunków
Amsonia nadreńska (Amsonia tabernaemontana) jest jednym z najczęściej uprawianych gatunków z tego rodzaju. Naturalnie występuje we wschodnich rejonach Ameryki Północnej, gdzie rośnie w wilgotnych rowach wzdłuż strumieni i na brzegach rzek, a także przy poboczach dróg, na zboczach lasów i w zaroślach. Rośliny osiągają wysokość 30–100 cm. Liście, z wyraźnymi, bladozielonymi nerwami, są kształtu od lancetowatego do eliptycznego, mają długość 7,5–15 cm i szerokość około 2,5 cm. Jesienią przebarwiają się na złotożółto, jednak nie są wówczas tak efektowne, jak u A. hubrichtii. Bladoniebieskie kwiaty są zebrane w piramidalne kwiatostany długości około 8 cm, pojawiają się od maja do lipca.
Mało znana jest odmiana botaniczna Amsonia tabernaemontana var. salicifolia, charakteryzująca się węższymi i bardziej lancetowatymi liśćmi, podobnymi do tych u wierzby.
Amsonia hubrichtii jest również chętnie uprawiana (czyt. też „Szkółkarstwo” 4/2011). W stanie naturalnym rośnie na suchych łąkach i zboczach gór. Dorasta do wysokości 60–90 cm. Kilkuletnie rośliny mają około 50 pędów, tworząc szerokie (do 1,2 m) kępy. Liście są bardzo wąskie (o szerokości mniejszej niż 2 mm) i osiągają długość do 7,5 cm. Wiosną na wierzchołkach pędów pojawiają się błękitne kwiaty, które stanowią trwałą ozdobę przez ok. 3 tygodnie. Latem dekoracyjne są intensywnie błyszczące, zielone liście, które w październiku, listopadzie przebarwiają się na żółto. Utrzymują się na roślinach jeszcze do początku zimy, zmieniając pod wpływem temperatury kolor na złotożółty z lekkim odcieniem bordowego.
Do uprawy można polecić także kilka mniej znanych amsonii: Amsonia illustris – ma lśniące i twardsze liście niż u innych gatunków, a kwiaty pojawiają się w maju i czerwcu. Rośliny osiągają wysokość 60–120 cm; Amsonia ludoviciana – jej liście są od spodu owłosione; Amsonia ciliata – ma lancetowate liście, długości 2,5–8 cm i szerokości 1–5 mm. Osiąga wysokość 60–150 cm. Pędy i liście – zwłaszcza młode – są owłosione. Kwiaty są jasnoniebieskie, o średnicy 0,8–1,2 cm, wyraźnie wystają ponad liście.
Rozmnażanie
Amsonię rozmnaża się przez siew nasion późną jesienią lub wczesną wiosną (listopad, marzec). W 1 g znajduje się około 70 nasion, do wyprodukowania 1000 roślin potrzeba około 30 g materiału siewnego. Zaleca się umieszczać 3 nasiona (po przechłodzeniu) w jednej komórce palety. Okres kiełkowania wynosi od 3 do 10 tygodni. Równomierne kiełkowanie uzyskuje się przez moczenie nasion przez 24 godziny w roztworze GA3 (350 mg/l). Siewki powinno się pozostawić w paletach przez 4–6 tygodni. Następnie sadzi się 1 lub 2 sztuki do doniczek o średnicy 12 cm lub po 2 lub 3 sztuki do pojemników o średnicy 15 cm. Aby uzyskać rośliny o bardziej wyrównanym wzroście, amsonię można rozmnażać za pomocą półzdrewniałych sadzonek pędowych, pobieranych na początku lata. Najmniej polecaną – ze względu na zbyt silne drewnienie karp – metodą rozmnażania jest podział roślin.
Uprawa
Jest to trwała i długowieczna bylina, na jednym miejscu może rosnąć nawet 8–10 lat. Do uprawy powinno się wybierać stanowiska słoneczne, choć rośliny tolerują lekkie zacienienie (jednak słabiej wówczas rosną i mniej obficie kwitną). Podczas lata z małą liczbą dni słonecznych amsonie słabiej kwitną, a liście nie wybarwiają się intensywnie jesienią. Mają niewielkie wymagania co do gleby, która może być lekko kwaśna bądź o odczynie zbliżonym do obojętnego (pH 5,8–6,8), ale powinna być umiarkowanie wilgotna. Przy pH powyżej 7,5 mogą pojawiać się na liściach chlorotyczne plamy. Aby utrzymać równomierną wilgotność podłoża, warto rośliny ściółkować. Wymienione gatunki dobrze znoszą zimę. Amsonia tabernaemontana i A. illustris polecane są do obsadzania zbiorników wodnych, natomiast A. ciliata i A. hubrichtii lepiej rosną w miejscach suchych, skalistych i na zboczach.
