Po pierwszej sesji konferencji „Ogrodnictwo komercyjne na Ukrainie – 2013” pozostało wrażenie, że tę branżę czekają ciężkie czasy. Dlatego też wielu z uczestników z niecierpliwością czekało na sesję drugą („Nadprodukcja i zbyt”), mającą przynieść wypowiedzi ekspertów na pytanie: "Co dalej?"
Według Swietłany Riabczenko szefowej działu zakupów Frozen Group obiecujący jest rynek przetwórstwa, zwłaszcza mrożonek. Reprezentowana przez nią kompania w ubiegłym roku wybudowała w Smiele (obwód czerkaski) nowoczesny zakład o zdolności przetwórczej10 tysięcy ton surowca miesięcznie. Należy zauważyć, że ukraińscy producenci mają silną motywację do współpracy z przetwórcami. Drugi już z rzędu sezon na Ukrainie rosną zbiory przede wszystkim warzyw „zestawu barszczowego” (ziemniaki, marchew, kapusta, buraki). Z powodu ich nadprodukcji ogrodnicy ponieśli znaczne straty – w sezonie 2011/12 blisko 3 mld hrywien. Różnica między kosztami produkcji i zbytu była znaczna -na przykład dla cebuli i kapusty ceny zbytu były dwa razy niższe niż koszty produkcji (0,3-0,4 UAH/kg), a dla kapusty – prawie trzy razy (0,3-0,35 UAH/kg). Rozwierają się nożyce pomiędzy cenami maszyn rolniczych, paliw i smarów, nawozów, środków ochrony roślin a cenami warzyw. „Zestaw barszczowy” nie szans na wywóz. Europa raczej kupuje brokuły, kapustę brukselską, kalafiora, fasolę szparagową – zarówno świeże, jak i mrożone.
Kontynuacją tematu był raport prof. Zinowieja Sicza z Państwowego Uniwersytetu Zasobów Przyrody i Ochrony Środowiska „Nowe warzywa: na czym można zarobić pieniądze?”. Jego zdaniem, istnieją trzy sposoby rozwiązania problemów w ogrodnictwie:
– Przyjęcie systemu certyfikacji produkcji – od pola do stołu (GlobalGAP);
– Ciągłe doskonalenie technologii produkcji;
– Rozszerzenie asortymentu produkcji
Według Valentina Gilko kierownika działu skupu świeżych owoców i warzyw Metro Cash & Carry Ukraina, udział ukraińskich producentów w sprzedaży świeżych owoców to tylko 4,5%, a świeżych warzyw – 19%. W tym miejscu warto zauważyć, że faktyczna konsumpcja w 2012 roku owoców, jagód i winogron na Ukrainie o 10% przekroczyła rodzimą produkcję. Tak więc producenci mają nad czym pracować. Po pierwsze, nad podniesieniem wydajności. Według A. Lisicy, w przedsiębiorstwach rolnych produktywność jest niższa niż na działkach przyzagrodowych. Na przykład w 2012 roku plony owoców z drzew i jagód w gospodarstwach rolnych wyniosły niewiele ponad 5 t/ha, dwa razy mniej niż na działkach drobnych użytkowników. Różnica jest jeszcze bardziej uderzająca w porównaniu z UE. Na przykład, plony jabłek w 2011 r. w przedsiębiorstwach rolnych osiągały średnio 5 t/ha, w gospodarstwach przyzagrodowych (działki) – 12,5 t/ha, podczas gdy w sadach UE – ponad 24 t/ha. Optymistyczne jest tylko to, że plony z jednostki powierzchni ukraińskich pól i sadów mają stałą tendencję wzrostową – w ciągu ostatnich pięciu lat w przedsiębiorstwach podniosły się prawie o połowę.
Trzecia sesja relacjonowanej konferencji była poświęcona technologii produkcji owoców i warzyw od „a” do „z”. O materiale szkółkarskim gatunków jagodowych mówiła dyrektor Bruswiana Sp. z o.o. Liliana Dmitriew. Jej zdaniem, produkcja owoców i jagód na Ukrainie to obiecujący rynek, który bardzo szybko się rozwija. Według Instytutu Sadownictwa, czeka go gwałtowny wzrost. Jeśli w 2011 produkcja ta wyniosła 1,896 mln ton (41 kg na mieszkańca), to w 2025 r. wyniesie 4,425 mln ton (96 kg). Jednak niekontrolowany przez państwo import materiału szkółkarskiego hamuje rozwój rodzimej jego produkcji. Ukraińskie szkółki nie są w stanie konkurować z „czarnym” importem. Ten towar jest sprzedawany często po cenach niższych, niż koszty produkcji w ukraińskich szkółkach. Żadna z nich, na przykład, nie jest w stanie zaoferować sadzonek maliny po 0,3 euro – a importerzy mogą… Jednak pod marką elitarnych odmian sprzedają często rośliny niewiadomej tożsamości. Z tego powodu udział licencjonowanych ukraińskich szkółek w zakładaniu nowych jagodników jest mało znacząca.
Według danych państwowej inspekcji rolniczej w zeszłym roku na Ukrainie wyprodukowano 16,291 mln sztuk sadzonek truskawki i 2,727 mln szt. krzewów jagodowych. Z tego czarna porzeczka stanowiła lwią część – 2,376 mln szt. (rok wcześniej było to 1,8 mln szt.), malin było 255 tys. szt. (spadek – w 2011 było 380 tys. szt.), czerwonej porzeczki 76,3 tys. szt. (też spadek – łącznie z biała w 2011 r. było 115 tys. szt.), agrest – 16,8 tys. szt. (w 2011 r. – 25 tys. szt.), rokitnik 2,4 tys. szt., jeżyna 1 tys. szt. Niestety brak danych o produkcji sadzonek borówki wysokiej, aktinidii, żurawiny, świdośliwy. Z nieoficjalnych danych przedstawianych przez L. Dmitriewą na rynek trafiło 80-100 tys. szt. sadzonek tych gatunków łącznie.
Ostatnią częścią konferencji były warsztaty nowoczesnych technologii produkcji owoców i warzyw. Ekspertami prowadzącymi byli sadownik Sergiej Gawrisz i regionalny manager Rijk Zwaan Ukraine Andriej Gałagury.
Aleksander Bielenkij, Kijów
