Nawadnianie pod i nad koronami drzew

Zapewnienie drzewom odpowiedniej ilości wody, szczególnie w krytycznych fazach rozwoju, pozwala osiągnąć wysokie i dobrej jakości plony. Budowa systemu nawadniania w niektórych rejonach kraju warunkuje powodzenie uprawy. Stały dostęp do wody i system zraszaczy nadkoronowych są też ratunkiem dla sadu podczas wiosennych przymrozków.

Jak takie systemy wyglądają w praktyce, zapytałam Tomasza Bankiewicza – „Wzorowego sadownika” z Komorowa (czyt. też HO 11/2012).

Sady w Komorowie
Uprawy sadownicze w gospodarstwie Moniki i Tomasza Bankiewiczów (fot. 1) zajmują 36 ha, a owocujące jabłonie rosną na 24 ha. Na pozostałym areale znajdują się szkółki bądź jest to ziemia przeznaczona do rekultywacji pod sad. Wśrod uprawianych odmian są ‘Idared’, ‘Golden Delicious’, czerwone sporty ‘Jonagolda’ oraz ‘Gala’ i ‘Šampion’. Mniejszy procent nasadzeń stanowią ‘Rajka’, ‘Alwa’, ‘Mutsu’, ‘Fuji’ i ‘Ligol’. Drzewka do założenia nowych kwater produkowane są we własnej szkołce. Jabłonie szczepi się na podkładkach ‘M.9’ oraz ‘M.26’. Drzewa w sadzie prowadzone są do wysokości 2,8 m, najczęściej rosną w rozstawie 3,5 lub 4,0 x 1,0 m. Średnio rocznie zbiera się nawet 50 ton owoców/ha. Jednak tak wysokie plony w tym rejonie nie byłyby możliwe bez założenia instalacji nawadniającej, a także gdyby nie chroniono drzew regularnie przed wiosennymi przymrozkami i zniszczeniem kwiatów w okresie kwitnienia.

Instalacja nawadniająca
Często występujące susze zadecydowały o tym, że już w 1974 r., po konsultacjach z najlepszym w owym czasie specjalistą ds. nawadniania Stanisławem Drupką, założono system nawadniający. Sady w Komorowie należące do rodziny Bankiewiczów stały się miejscem wdrożenia takiej instalacji i znane były z nowatorstwa w tej dziedzinie w całej Polsce. Wielu sadowników chcących założyć nawodnienie w swoich sadach przyjeżdżało tutaj zasięgać porady i oglądać system. Pierwszy zbiornik na wodę zamontowano na wysokości 5 m nad ziemią, a jego pojemność 22 000 l pozwalała na założenie podkoronowej instalacji działającej na zasadzie grawitacyjnego wypływu wody z przewierconych rur PCV. Zainstalowane na nich „motylki” zraszały rzędy drzew. Obecnie znacznie już nowocześniejsza instalacja działa w większości kwater sadu. W rzędach rozprowadzone są polietylenowe taśmy nawadniające, na których znajdują się emitery (fot. 2). Woda do taśm jest doprowadzana rurami ze sztucznych zbiorników lub ze studni głębinowych (na które uzyskano stosowne pozwolenia wodno- -prawne) pod ciśnieniem wytworzonym mechanicznie za pomocą pompy. Ustawienie zraszaczy podkoronowych w rzędzie zależy od rozstawu drzew.

Fot. 2. Na polietylenowych taśmach nawadniających zamontowane są zraszacze

– Nowoczesne zraszacze w naszym sadzie są produkcji australijskiej, pracują dwustronnie, ponadto są niedrogie i łatwe w obsłudze – tłumaczy T. Bankiewicz. Ich rozstaw jest dopasowany do zasięgu pracy, który może być dodatkowo sterowany ciśnieniem wypływającej wody. Średnica przewodu nawadniającego jest uzależniona od długości kwatery, przewody są stabilizowane. Obecnie w sadzie w Komorowie do sterowania nawadnianiem nie używa się komputerów i tensometrów, odbywa się ono ręcznie, w zależności od przebiegu warunków pogodowych.

Do ochrony przeciwprzymrozkowej
Duże spadki temperatury, jakie wystąpiły wiosną przed dziesięcioma laty, przyczyniły się do obniżenia jakości plonu w sadach należących do państwa Bankiewiczów. Mimo iż drzewa dość dobrze zregenerowały się i zakwitły następnej wiosny, sytuacja się powtórzyła. Wtedy podjęto kolejną strategiczną decyzję – o montażu instalacji przeciwprzymrozkowej. Realizacja przedsięwzięcia była możliwa dzięki pozyskaniu środków z kredytu bankowego, a inwestycja zwróciła się dość szybko. Obecnie zraszacze nadkoronowe zamontowane są w około 80% kwater (fot. 3), dzięki czemu już wielokrotnie uratowano plon (fot. 4). Źródłem wody dla ochrony przeciwprzymrozkowej są zbiorniki wody zasilane przez trzy studnie głębinowe. Jak informował sadownik, do prawidłowego funkcjonowania instalacji przeciwprzymrozkowej konieczne jest posiadanie odpowiednich magazynów, z których woda może być pompowana intensywnie i często przez długi czas.

Fot. 3. Nadkoronowa instalacja przeciwprzymrozkowa

Fot. 4. Zraszanie sadu w czasie przymrozków niejednokrotnie uratowało plon

Magazynowanie wody
Zbiorniki takie nie tylko umożliwiają zgromadzenie wody do celów nawodnieniowych, lecz także dzięki nim możliwe jest utrzymanie odpowiedniej jej rezerwy do wykorzystania w ochronie przeciwprzymrozkowej. Przy budowie zbiorników ważne jest odpowiednie uszczelnienie i zabezpieczenie ścian przed osuwaniem (fot. 5). Zbiorniki w Komorowie są zlokalizowane tam, gdzie było naturalne źródło wody, np. przez podsiąkanie, lub było wcześniej zagłębienie (tzw. oczko wodne). Dwa sztucznie wykonane zbiorniki magazynujące wodę mają pojemność prawie 6000 m3 każdy. Jest to ilość wody wystarczająca do ochrony przeciwprzymrozkowej całego sadu. Magazyny te są ze sobą połączone, a w kwaterach jest rozmieszczona „kratownica” rur, którymi woda płynie do emiterów. Woda ze zbiorników jest pompowana wykonanymi we własnym zakresie pompami spalinowymi. Przy planowaniu instalacji w pierwszych kwaterach radą służył Stanisław Soćko z firmy Sonow z Falent. Bardzo ważne przy budowie instalacji przeciwprzymrozkowej jest odpowiednie dobranie przekroju rur do ich długości, a także liczba i rozmieszczenie zraszaczy w sadzie, co zapobiega niechcianym spadkom ciśnienia w instalacji.

Fot. 5. Ściany zbiorników są odpowiednio zabezpieczone przed osuwaniem

Dorota Łabanowska-Bury
Fot. 1,2,5 D. Łabanowska-Bury, fot. 3,4 M.Bankiewicz

Related Posts

None found

Poprzedni artykułKE o ograniczeniach w stosowaniu pestycydów wyniszczających pszczoły
Następny artykułRolnicy występują o zwiększenie odstrzału lisów

ZOSTAW ODPOWIEDŹ

Wpisz treść komentarza
Wpisz swoje imię

ZGODA NA PRZETWARZANIE DANYCH OSOBOWYCH *

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany, podajesz go wyłącznie do wiadomości redakcji. Nie udostępnimy go osobom trzecim. Nie wysyłamy spamu. Pola, których wypełnienie jest wymagane, są oznaczone symbolem*.