Temperatura
Ogórek ma wysokie wymagania w stosunku do temperatury – zarówno powietrza, jak i podłoża. Optymalna temperatura powietrza w poszczególnych fazach uprawy wynosi: l od wysiewu do wschodów – 24–25°C w dzień i 18–20°C nocą; l w okresie produkcji rozsady, analogicznie, 22–25°C i 18–22°C; l po posadzeniu na miejsce stałe – 25–30°C i 20–25°C. Dobowe wahania temperatury nie powinny przekraczać 6–8°C, większe powodują bowiem zrzucanie zawiązków owoców.
Światło
Rośliny ogórka do prawidłowego wzrostu i rozwoju wymagają dobrego nasłonecznienia. Optymalne zagęszczenie, umożliwiające dostarczenie jak największej ilości światła, we wczesnych nasadzeniach wynosi 1,2–1,6 rośliny/m2, a w późniejszych – 2,0–2,5 szt./m2. W uprawie z wczesnych terminów sadzenia, przypadających na miesiące z deficytem światła, rośliny powoli produkują asymilaty, co wydłuża czas potrzebny na rozbudowę systemu korzeniowego. Aby ułatwić roślinom zbudowanie mocnego systemu korzeniowego, należy usuwać pędy boczne oraz pierwsze zawiązki.
– W zależności od sposobu uprawy i odmiany, powinno się usuwać nawet 6–12 pierwszych zawiązków. Przyjmuje się, że na 1 liść powinien przypadać 1 owoc, dlatego zaleca się także usuwanie zawiązków pomiędzy niedorośniętymi owocami. Zwiększenie zagęszczenia oraz liczby zawiązków może obniżyć plon – mówił P. Skrzynecki.
Prowadzenie roślin
W uprawie ogórka pod osłonami najbardziej popularne są trzy metody prowadzenia roślin: z opuszczaniem, metodą tzw. wysokiego drutu oraz „na parasol”. Pierwszy sposób jest rekomendowany zwłaszcza w uprawach z bardzo wczesnych terminów sadzenia. Polega na prowadzeniu roślin na jeden pęd (z usunięciem wszystkich pędów bocznych) i opuszczaniu roślin w miarę ich wzrostu i zbiorów owoców. W metodzie tej zaleca się usunięcie pierwszych 9 zawiązków, a przy pochmurnej pogodzie nawet 12. Zastosowanie tego systemu prowadzenia roślin wpływa na stabilne plonowanie i uzyskiwanie owoców wysokiej jakości. Metoda wysokiego drutu jest podobna do tej z opuszczeniem roślin, jednak rośliny prowadzi się wzdłuż drutu, a dopiero potem opuszcza. Z kolei w metodzie „na parasol” rośliny prowadzi się na jeden pęd do wysokości drutu, a następnie wyprowadza się 2–3 pędy boczne, które są opuszczane do 1/3 wysokości roślin. Wadą tej ostatniej metody jest ograniczanie dostępu światła do roślin przez dodatkowe pędy.
Podlewanie
Woda używana do podlewania powinna mieć temperaturę około 20°C. Rośliny są wrażliwe na niską wilgotność podłoża. Mają płytki system korzeniowy, a duża powierzchnia liści wpływa na intensywną transpirację, zwłaszcza w słoneczne dni. Po posadzeniu rozsady wilgotność podłoża powinna wynosić około 50%, na początku kwitnienia należy ją zwiększyć do 60–70%, a w pełni owocowania – do 85%. Przed sadzeniem roślin maty z wełny mineralnej należy nasączyć pożywką o pH 5,3 i EC 2,2–2,5 mS/cm, i pozostawić, aż ogrzeją się do temperatury około 24°C. W pierwszym okresie po posadzeniu rozsady, do czasu wykształcenia dobrego systemu korzeniowego, roślin nie powinno się zbytnio zalewać.
W dni pochmurne, gdy dawka dostarczonej pożywki, w przeliczeniu na roślinę, jest mniejsza, należy nieco zwiększyć koncentrację składników pokarmowych (EC), a w dni słoneczne – zmniejszyć. Na początku sezonu wystarczy stosować fertygację co 2–3 godziny, a w okresie intensywnego owocowania i słonecznej pogody – nawet co 45–60 minut. Latem podczas upałów maksymalne zużycie wody dochodzi do 3,5–3,8 litra na jedną roślinę w ciągu doby.
Nawożenie
Składniki pokarmowe powinny być dostarczane systematycznie w ciągu całego okresu wegetacji, szczególnie jeśli ogórki uprawiane są w małej ilości podłoża. Rośliny wykazują największe zapotrzebowanie w stosunku do potasu i azotu, natomiast fosfor i magnez pobierają w mniejszych ilościach. Większość składników mineralnych jest dostępna dla roślin przy pH podłoża wynoszącym 6–7. Należy obserwować rośliny i reagować na każde zaburzenie ich wzrostu i rozwoju oraz pojawiające się objawy niedoborów składników pokarmowych, a w razie potrzeby na bieżąco zmieniać skład podawanej pożywki. Prelegent omówił rolę najważniejszych składników pokarmowych w roślinach oraz przypomniał objawy ich niedoboru.
Głównym składnikiem plonotwórczym jest azot. Pierwiastek ten „napędza” wzrost wegetatywny, ale przy zbyt dużych dawkach może hamować rozwój generatywny i opóźniać rozpoczęcie plonowania. Przy niedoborach azotu liście przebarwiają się na żółto i żółtozielono, przy czym nerwy są nieco jaśniejsze niż blaszki liściowe. Młode liście zostają zahamowane we wzroście, a pędy tworzą się cienkie, twarde i włókniste. Owoce jaśnieją i zwężają się w części przykwiatowej, korzenie karłowacieją, brunatnieją i zamierają.
Fosfor jest odpowiedzialny za rozbudowę systemu korzeniowego. Ma również duże znaczenie dla wzrostu wegetatywnego i plonowania. Przy deficycie tego pierwiastka rośliny karłowacieją, ale nie wykazują specyficznych objawów. Poważny niedobór fosforu może całkowicie zahamować wzrost roślin. Młode liście są wówczas drobne i sztywne, ciemnozielone, zaś na starszych zaczynają pojawiać się nieregularne, wodniste plamy, przebarwiające się na brązowo.
Niezbędnym składnikiem dla prawidłowego wzrostu i owocowania jest potas. Aktywizuje on szereg enzymów, bierze udział w regulacji transpiracji i pobierania wody. Dostępność potasu dla roślin zmniejsza się przy nadmiernym nawożeniu wapniem i magnezem. Z kolei intensywniejsze nawożenie azotem, zwłaszcza w formie azotanowej, wpływa na większe pobieranie potasu przez rośliny. Przy niedoborze tego składnika wzrost roślin zostaje spowolniony. Międzywęźla ulegają skróceniu, a liście drobnieją. Na starszych liściach blaszka między nerwami przebarwia się na brązowo i żółtozielono, a na obrzeżach tworzą się nekrozy, posuwające się od brzegów do środka liścia. Główne nerwy wyglądają na zapadnięte. Przy dłużej trwającym niedoborze potasu nekroza postępuje ku górze, obejmując młodsze liście. Owoce zwężają się od strony pędu, a grubieją w części przykwiatowej.
Magnez to główny składnik chlorofilu, odpowiedzialny za prawidłowy wzrost roślin. Jego niedobory można najczęściej obserwować, gdy po długotrwałym okresie pochmurnej, deszczowej pogody, nastąpi nagła poprawa aury. W takiej sytuacji należy zadbać o dobre wietrzenie szklarni i zastosować dolistne nawożenie magnezem (przynajmniej 2% roztworem siarczanu magnezu). Dostępność magnezu może pogorszyć zbyt obfite nawożenie potasem i wapniem. Charakterystycznymi objawami deficytu tego pierwiastka są chlorozy na starszych, niżej położonych liściach. Chloroza przypomina mozaikę, pojawia się bowiem między nerwami, a nerwy pozostają zielone. Objawy postępują stopniowo od starszych do młodszych liści, prowadząc do żółknięcia całych roślin.
Ważną rolę w roślinie pełni wapń. Pierwiastek ten uczestniczy w budowie ścian komórkowych, poprawia wytrzymałość rośliny na zmienne warunki klimatyczne i porażenie patogenami, wpływa na wysoką jakość owoców. Wapń jest transportowany w roślinie wraz z wodą ze starszych do młodszych liści, ale przemieszczanie się tego składnika w roślinie jest powolne. Jakiekolwiek zaburzenia w jego transporcie powodują wystąpienie objawów deficytu w najmłodszych, wierzchołkowych częściach rośliny. Warto zaznaczyć, że zawartość wapnia w podłożu decyduje o wartości pH, a przez to o dostępności dla roślin składników pokarmowych, w tym również mikroelementów.
Do prawidłowego zawiązywania i dorastania owoców niezbędne są optymalne warunki, w tym m.in. temperatura; fot. A. Maciejuk
Anna Maciejuk
Artykuł został opublikowany w numerze 1/2017 „Hasła Ogrodniczego”
