Fertygacja jabłoni (cz. II)

W pierwszej części materiału (HO 2/2007) Autor przedstawił najważniejsze informacje związane z korzyściami, jakie daje fertygacja sadów jabłoniowych. Poniżej opisuje wyniki kilkuletniego doświadczenia z różnymi technikami nawożenia i ich wpływem na wzrost oraz plonowanie jabłoni (red.)


Sposoby nawożenia

Celem badań była ocena w polskich warunkach przydatności fertygacji jako techniki nawożenia, przy zastosowaniu nawozu wieloskładnikowego, w porównaniu z nawożeniem tylko azotem. Badania prowadzono w Sadzie Doświadczalnym ISK w Dąbrowicach w latach 1993–1999. Materiał doświadczalny stanowiły jednoroczne okulanty jabłoni odmian 'Jonagold' i 'Gala' zaszczepione na podkładce 'M.9'. Drzewka posadzono wiosną 1993 roku, w rozstawie 3,5 m x 1,25 m (2286 szt./ha).

W doświadczeniu wykorzystano dwa rodzaje nawożenia (nawożenie posypowe wokół drzew i fertygację przez instalację kroplowego nawadniania) oraz dwa sposoby aplikacji:

  • N — nawożenie tylko azotem (30 g N/drzewo, w formie saletry amonowej);
  • NPK — nawożenie nawozem wieloskładnikowym (81 g/drzewo, w tym 30 g N, 4 g P, 37 g K, 6 g Mg i 4 g Ca).

Do pełnych dawek nawożenia dochodzono przez 3 lata podając w 1. roku 1/3 dawki, a w drugim 2/3. Do nawadniania i fertygacji użyto linii kroplujących z kompensacją ciśnienia, o rozstawie kroplowników 0,7 m i wydatku 2,3 l/godz. Dzisiaj wydaje mi się, że lepsze efekty ferygacji można było uzyskać przy większym zagęszczeniu emiterów. Rośliny posypowo nawożono jeden raz wiosną każdego roku. Fertygacja prowadzona była od maja do końca lipca z częstotliwością zależną od przebiegu pogody, nie rzadziej jednak niż raz na 7 dni.

Wyniki uzyskane w SD w Dąbrowicach nie są jednoznaczne, ale potwierdzają podaną w pierwszej części materiału zasadę, że nawożenie azotem przez system nawodnieniowy pobudza wzrost drzew. U 'Jonagolda' uzyskaliśmy tylko silniejszy wzrost drzew, przy braku różnic w plonowaniu. Fertygacja u 'Gali', poza silniejszym wzrostem drzew, spowodowała jednak także wyraźne lepsze ich plonowanie (sumarycznie za okres badań). Dlatego w dalszej części tego artykułu szczegółowo omówię tylko wyniki uzyskane dla odmiany 'Gala'.

Siła wzrostu drzew

Siłę wzrostu drzew oceniano początkowo (dwa pierwsze lata badań) także za pomocą pomiaru przyrostu pędów jednorocznych. W następnych latach oceniano już tylko powierzchnię przekroju poprzecznego pni drzew (PPPP). Stwierdzono, że rodzaj nawozu oraz sposób nawożenia wpływały na wzrost drzew mierzony sumą długości pędów jednorocznych (wykres 1). Najsilniejszy wzrost pędów jednorocznych stwierdzono na drzewach nawożonych saletrą amonową podawaną przez system nawodnieniowy. Drzewa nawożone przez system nawodnieniowy nawozem wieloskładnikowym rosły silniej od nawożonych posypowo.

Wykres 1. Suma przyrostu pędów jednorocznych jabłoni odmiany 'Gala',
w zależności od nawożenia w latach 1993–1994

Już od pierwszych lat po posadzeniu zaobserwowano różnice w sile wzrostu drzew, w zależności od użytego nawozu oraz sposobu jego stosowania (wykres 2).
Drzewa nawożone przez system nawodnieniowy rosły najsilniej, znacznie słabiej od nich — nawożone posypowo. Na silniejszy wzrost przekroju poprzecznego pni drzew wpłynął także rodzaj podawanych nawozów. Początkowo silniej rosły drzewa nawożone tylko azotem, jednak od czwartego roku uprawy (niezależnie od sposobu nawożenia) silniej rosły drzewa nawożone nawozem wieloskładnikowym. Można więc przypuszczać, że początkowa zasobność gleby w fosfor, potas i magnez była wystarczająca dla wzrostu drzew przez pierwsze trzy lata uprawy.

Wykres 2. Powierzchnia przekroju poprzecznego pni drzew odmiany 'Gala',
w zależności od nawożenia w latach 1993–1999

Plonowanie

Niezależnie od kombinacji nawożenia, pełnię owocowania uzyskano już w trzecim roku uprawy (wykres 3 i 4). W pierwszych dwu latach owocowania wyższe plony uzyskano na drzewach nawożonych posypowo. Dopiero od trzeciego roku owocowania (1996 r.) wyższe plony zbierano z drzew, w których przypadku wykorzystano fertygację. Sumarycznie najniższe plony wydały drzewa nawożone posypowo saletrą amonową. Analiza statystyczna wykazała istotnie wyższe plonowanie drzew nawożonych przez system nawodnieniowy. Wielkość owoców uzależniona była przede wszystkim od plonowania drzew. Żaden z badanych czynników nie wpływał na średnią masę owoców przez cały okres prowadzenia doświadczenia.

Wykres 3. Plonowanie drzew odmiany 'Gala', w zależności od nawożenia

Wykres 4. Suma plonu z lat 1994–1999 drzew odmiany 'Gala',
w zależności od nawożenia

Pozytywny wynik jednego doświadczenia oczywiście nie przesądza jeszcze sprawy, czy stosować powszechnie fertygację w sadach jabłoniowych, zwłaszcza gdy u 'Jonagolda' nie uzyskaliśmy wzrostu plonu.

Otrzymane w Polsce centralnej pozytywne efekty fertgacji dla drzew odmiany 'Gala' potwierdzają prace badaczy z Holandii i Kanady. W literaturze naukowej częste są jednak także doniesienia o braku efektu lub tylko nieznacznym wpływie fertygacji na plonowanie jabłoni. Wyniki prac badawczych są różnie komentowane. Niektórzy autorzy twierdzą, że fertygacja w sadownictwie w ogóle nie ma sensu, inni — że brak pozytywnego wpływu fertygacji na plonowanie wynika z wysokiej zawartości składników mineralnych w glebie oraz przebiegu pogody. Wydaje mi się, że po trosze rację mają obie strony. Trzeba pamiętać, że fertygacja jest tylko innym niż powszechnie stosowane nawożenie posypowe sposobem podawania nawozów. Trudno więc oczekiwać niezwykłych efektów plonotwórczych po przeprowadzeniu fertygacji w dobrze odżywionym sadzie rosnącym na zasobnym stanowisku. Na glebie lekkiej i w młodym sadzie o słabo jeszcze rozbudowanym systemie korzeniowym nawet niewielka dawka nawozów może dać jednak pozytywny efekt. Większe zagęszczenie korzeni w strefie zwilżania powoduje, że pobieranie jonów jest intensywniejsze, co na glebach lekkich szybko doprowadza do obniżenia ich stężenia w roztworze glebowym. Przy przedłużającej się suszy (latem 2006 roku w Skierniewicach odnotowano 6-tygodniowy okres bez opadu) i intensywnym nawadnianiu jedynym sposobem bardzo szybkiego uzupełnienia pobranych składników jest podanie ich wraz z wodą. Badania prowadzone w krajach o małej ilości opadów dowodzą, że często fertygacja nie jest opcją stosowania nawozów, ale — przy długotrwałym braku opadów — koniecznością. Innym powodem, dla którego nie powinniśmy zapominać o możliwości podania nawozów wraz z wodą, są właściwości chemiczne gleby, modyfikowane przez nawadnianie. Charakter tych zmian zależy nie tylko od rodzaju gleby, ale przede wszystkim od jakości i ilości wykorzystanej wody oraz rodzaju systemu nawodnieniowego. Inny wpływ na środowisko glebowe ma użytkowanie deszczowni, a inny efekt wywoła nawadnianie kroplowe. Woda do nawadniania zawsze zawiera pewną ilość rozpuszczonych w niej soli mineralnych, które nie zawsze zostaną pobrane przez uprawiane rośliny. Zmiany pH oraz zawartości przyswajalnych makro- i mikroelementów w strefie zwilżanej gleby mogą być niekorzystne dla wzrostu i plonowania roślin. Dlatego niezbędne jest kontrolowanie właściwości chemicznych zwilżanego obszaru gleby oraz, w miarę możliwości, wykorzystanie fertygacji w celu uzupełnienia niezbędnych makro- lub mikroelementów.

Trzeba także pamiętać, że tradycje nawadniania drzew owocowych w Polsce nie są jeszcze zbyt długie. Kiedy coraz częściej będziemy zmuszeni do uprawy drzew na stanowiskach po starym nawadnianym sadzie, fertygacja może okazać się bardzo pomocna w celu ograniczenia np. zmęczenia gleby. W literaturze naukowej można znaleźć wiele doniesień o przełamywaniu choroby replantacji za pomocą fertygacji nawozami zawierającymi fosfor. Wydaje mi się, że fertygacja nie rozwiąże oczywiście wszystkich problemów związanych z nawożeniem roślin sadowniczych. Na pewno dla sadownictwa nie jest panaceum, jak to kiedyś było reklamowane. Ale w wielu przypadkach może być bardzo pomocnym narzędziem do efektywnego nawożenia, a w skrajnych sytuacjach wręcz koniecznością.

Related Posts

None found

Poprzedni artykułW POŁUDNIOWYM TYROLU (CZ. II)
Następny artykułSterowana uprawa truskawek. Rodzaj sadzonki a plonowanie

ZOSTAW ODPOWIEDŹ

Wpisz treść komentarza
Wpisz swoje imię

ZGODA NA PRZETWARZANIE DANYCH OSOBOWYCH *

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany, podajesz go wyłącznie do wiadomości redakcji. Nie udostępnimy go osobom trzecim. Nie wysyłamy spamu. Pola, których wypełnienie jest wymagane, są oznaczone symbolem*.