Zwiększająca się podaż materiału szkółkarskiego i ciągłe poszukiwanie nowości zmuszają producentów do poszerzenia asortymentu, między innymi o formy pienne krzewów ozdobnych. Do niedawna na rynku polskim dominowały wśród nich róże, migdałki oraz wierzby. Obecnie — zgodnie z trendami z Europy Zachodniej (fot. 1) — oferta ta uległa rozszerzeniu.
Fot. 1. Formy pienne na dobre zadomowiły się w szkółkach Europy Zachodniej
|
|
|
Dwie podstawowe metody produkcji form piennych |
|
– W przypadku odmian karłowych, trudno tworzących długie i proste pędy, pień uzyskuje się wykorzystując silnie rosnące gatunki lub odmiany pokrewne, na których następnie okulizuje się lub szczepi odmianę (będzie ona stanowić koronę). Tak postępuje się w przypadku wierzb, migdałków, róż, trzmielin, irg (fot. 2), berberysów, kalin (fot. 3), modrzewi, itp.
Fot. 2. Szczepiona na pniu irga wczesna (Cotoneaster praecox) 'Boer’
 |
Fot. 3. Pienna kalina koralowa (Viburnum opulus) 'Compactum’
|
– Drugim sposobem jest otrzymanie pnia bezpośrednio z odmiany, z której chce się uzyskać formę pienną (jest to najpopularniejsza metoda produkcji piennych żarnowców, hortensji bukietowej, forsycji czy azalii). W tym celu wybrany pęd prowadzi się zwykle przy podporze bambusowej (fot. 4), przez cały czas usuwając boczne rozgałęzienia. Czas produkcji zależy od siły wzrostu wyprowadzanej odmiany, a także pożądanej wysokości pnia. Formowanie pnia trwa długo, zwykle 2, 3 sezony wegetacyjne.
Fot. 4. Początkowy etap otrzymywania pnia u jałowaca rozesłanego 'Nana’
|
Niektóre formy pienne można uzyskać zarówno szczepiąc w koronie, jak też wyprowadzając z odmian. Tak postępuje się np. w przypadku brzozy brodawkowej 'Youngii’, świerka pospolitego 'Inversa’ oraz wielu odmian jałowców. |
|
Regulatory wzrostu |
|
Etap produkcji pnia można skrócić opryskując rośliny kwasem giberelinowym (GA3) — regulatorem wzrostu odpowiedzialnym za wydłużanie się pędów. W Polsce dostępny jest na rynku preparat Gibrescol, którym należy opryskiwać ulistnione rośliny.
Pomimo sporej ilości badań nad wpływem giberelin na wzrost roślin, mało jest zaleceń dotyczących krzewów ozdobnych. W wielu szkółkach w Europie Zachodniej używa się podczas produkcji preparatów opartych na GA3, jednak udzielane na ten temat informacje są bardzo skąpe. Tymczasem trzeba pamiętać, że reakcja roślin na kwas giberelinowy jest niejednakowa i zależy od jego stężenia, a także ich gatunku, odmiany oraz fazy rozwoju. Ogólnie można przyjąć, że zwykle dla roślin iglastych stosuje się stężenie GA3 w przedziale 100–500 mg/dm3. Jak wykazały badania prowadzone w Katedrze Roślin Ozdobnych SGGW, lepsze efekty daje kilkakrotne (np. co 7–10 dni) opryskiwanie roślin roztworem o niższym stężeniu niż jednorazowe o wyższym. Gibereliny można także wykorzystać do skrócenia czasu produkcji podkładek. |
|
Ciekawostki z zagranicy |
|
Coraz częściej w uprawie można spotkać także nietypowe formy piennych krzewów ozdobnych. Do takich należy, na przykład, produkowany przez firmę Jeddeloh z okolic Oldenburga w Niemczech pięciornik krzewiasty (Potentilla fruticosa) 'Goldfinger’ (fot. 5). Ponieważ — ze względu na cienkie pędy — sam nie może wytworzyć sztywnego pnia, ten ostatni uzyskuje się przez zaplatanie w warkocz trzech pędów należących do oddzielnych roślin, które posadzono w jednej doniczce. Długie pędy pięciornika można otrzymać opryskując rośliny kwasem giberelinowym. Do tworzenia plecionej, piennej formy powinno się jednak wybierać odmiany z natury szybko rosnące.
Fot. 5. Pięciornik krzewiasty 'Goldfinger’ – forma uzyskana z trzech krzewów
|
Inną spotykaną modyfikacją pnia jest spirala, która może być wyprowadzana szczególnie w przypadku gatunków o bardzo szybkim wzroście oraz stosunkowo giętkich pędach. Metodę tę wykorzystuje się, na przykład, u wierzby Smitha (Salix x smithiana), używanej jako podkładka pod pienną formę wierzby całolistnej (S. integra) 'Hakuro-nishiki’ (fot. 6).
Fot. 6. Giętkie pędy wierzb można wyginać w fantazyjne spirale (tu: Salix integra 'Hakuro-nishiki’)
|
Do szczególnie interesujących nowych form piennych, prezentowanych ostatnio na wystawach szkółkarskich, należą jałowce: łuskowaty (Juniperus squamata) 'Blue Carpet’, pospolity (J. communis) 'Green Carpet’, pośredni (J. x media) 'Pfitzeriana Aurea’, rozesłany (J. procumbens) 'Nana’, płożący (J. horizontalis) 'Wiltonii’ oraz hortensja bukietowa (Hydrangea paniculata) 'Grandiflora’ czy modny głogownik (Photinia x frasieri) 'Red Robin’ (fot. 7).
Fot. 7. Photinia x fraseri 'Red Robin’ to jeden z modniejszych ostatnio krzewów
|
Wszystkie uzyskuje się metodą wyprowadzania pnia, przy czym pędy boczne usuwa się lub nie (fot. 8, 9).
Fot. 8. Wyprowadzonym przy bambusowej podporze jałowcom pozostawia się…
|
Fot. 9. …lub usuwa pędy boczne (tu: Juniperus communis 'Green Carpet’)
|
Z kolei świerk biały (Picea glauca) 'Alberta Globe’ (fot. 10) otrzymuje się przez szczepienie, a sosnę 'Pierrick Brgeon’ (nazwa handlowa Pinus 'Brepo’, fot. 11) — szczepi się i niekiedy dodatkowo zaplata pień.
Fot. 10. Szczepiony na pniu świerk biały 'Alberta Globe’
|
Fot. 11. Sosna 'Brepo’ – trzy szczepione i zaplecione rośliny w jednym pojemniku
|
Coraz częściej spotyka się też formy pienne krzewów iglastych zestawionych na zasadzie kontrastu — pokroju lub barwy (fot. 12, 13).
Fot. 12. Cyprysik groszkowy 'Sungold’, jako podkładka pod cyprysik tępołuskowy 'Nana’
|
Fot. 13. Takie ”podwójne” formy krzewów iglastych produkuje się we włoskich szkółkach
|
|
