Współczesne sadownictwo stawia wysokie wymagania szkółkarzom. Oczekuje się od nich, aby drzewka szybko zaczynały owocować i dawały obfite plony jak najlepszej jakości. Producenci materiału do nasadzeń zastanawiają się jednak, jaki typ produkowanych drzewek ma przeważać w szkółce i na które znajdą zbyt po opłacalnej cenie. Czy będzie to jednoroczny okulant, uzyskany z letniej okulizacji lub ze szczepienia w ręku, dwuletnie drzewko z jednoroczną koroną, czy też może podkładka zaszczepiona odmianą szlachetną. W rozważaniach tych pomocna jest kalkulacja kosztów produkcji różnych typów drzewek.
| |||
| Zasady badań | |||
| W badaniach przeprowadzonych w 1999 r. określaliśmy wysokość kosztów przy dwóch różnych metodach produkcji drzewek jabłoni: jednorocznych okulantów (tradycyjna metoda) i dwuletnich drzewek z jednoroczną koroną („knip-boom”). Wybrano losowo 30 gospodarstw zlokalizowanych w rejonach skoncentrowanej produkcji szkółkarskiej na glebach o zróżnicowanej jakości (I–IV klasa). Przeważały specjalistyczne gospodarstwa położone w centralnej Polsce i na Lubelszczyźnie. W pięciu z nich zebrano kompletne dane dotyczące dwóch metod produkcji. Całkowita powierzchnia upraw szkółkarskich w badanych gospodarstwach wynosiła 56,9 ha, a produkcji drzewek dwuletnich z jednoroczną koroną — 17,7 ha. Koszty produkcji liczone były w oparciu o rzeczywiste nakłady pracy i materiałów. Do kosztów bezpośrednich zaliczono koszty materiałowe, pracy ręcznej (3–6 zł/godz.) oraz pracy ciągnika (12–60 zł/godz.). Do kosztów pośrednich zaliczono m.in. raty amortyzacyjne, podatki, ubezpieczenia, promocję, opłaty za energię elektryczną, telefon. Koszty całkowite stanowiły sumę kosztów bezpośrednich i pośrednich. | |||
| Porównanie wydajności dwóch metod produkcji | |||
Produkcja drzewek jednorocznych w badanych szkółkach wynosiła od 38 tys. do 166 tys. sztuk, natomiast dwuletnich z jednoroczną koroną — 4–126 tys. sztuk. Wydajność z hektara wahała się w pierwszym przypadku od 20,5 tys. do 43,3 tys. sztuk (średnio 30,6 tys. szt./ha — tabela 1). Liczbę drzewek dwuletnich z jednoroczną koroną uzyskiwanych z 1 ha można było natomiast określić jedynie szacunkowo (część z nich wykopywano ze szkółki już po pierwszym roku uprawy i sprzedawano jako drzewka jednoroczne otrzymane ze szczepienia w ręku), wynosiła ona od 24 tys. do 43,3 tys. szt./ha (średnio 32,3 tys. szt./ha — tabela 2). Wydajność ta okazała się wyższa o 5,6% w porównaniu z metodą tradycyjną.
W pierwszym roku prowadzenia szkółki koszty produkcji drzewek typu „knip-boom” były średnio o 40,5% wyższe od kosztów poniesionych w przypadku metody tradycyjnej. Wynikało to z większych nakładów materiałowych — na podkładki, zrazy, paliki bambusowe — oraz na pracę ręczną (wbijanie palików bambusowych i mocowanie do nich drzewek). W drugim roku uprawy koszty przy tradycyjnej metodzie były wyższe średnio o 10%. Przyczyną była większa liczba zabiegów koniecznych przy produkcji jednorocznych okulantów (formowanie korony) oraz większe nakłady materiałowe (paliki bambusowe). Koszty całkowite w metodzie tradycyjnej wyniosły średnio 3,47 zł* na drzewko (2,90–4,26 zł), natomiast w przypadku produkcji drzewek dwuletnich z jednoroczną koroną — średnio 4,10 zł na drzewko (3,50–5,06 zł). Koszty produkcji drzewek typu „knip-boom” były średnio o 18,2% wyższe. Od redakcji: Choć produkcja drzewek dwuletnich z jednoroczną koroną okazała się prawie o 20% droższa niż produkcja jednorocznych okulantów, o tym, jaki materiał będzie przeważał w szkółkach, zdecydują sadownicy. Na tegorocznych konferencjach sadowniczych w Sandomierzu oraz Limanowej specjaliści z kraju i z zagranicy, a także niektórzy producenci owoców przekonywali o konieczności zakładania sadów z drzewek typu „knip-boom” oraz o korzyściach z tego wynikających. W najbliższym czasie szkółkarze mogą się zatem spodziewać większego popytu na tego typu materiał, pozwalający szybciej uzyskać wartościowy plon jabłek. * koszty produkcji w 2000 roku w porównaniu z 1999 rokiem wzrosły średnio o 12–15%. | |||
