Tabela 1. Wyniki oceny polowej w 2004 roku
* razem z materiałem elitarnym
Ziarnkowe
Jabłonie. W 2003 i 2004 roku produkcja kwalifikowanych drzewek wynosiła średnio około 10 mln sztuk. W ciągu ostatnich lat nastąpiły jednak zasadnicze zmiany w strukturze odmian ocenianych drzewek jabłoni. ’Sampion’ z 20-procentowego udziału w kwalifikacji w roku 2001 (1,3 mln sztuk drzewek) zmniejszył swój udział do 6,5% (0,3 mln sztuk) w 2004 r. (tab. 2). Do czołówki odmian jabłoni kwalifikowanych w ubiegłym sezonie należały ’Gloster’ (10%) i ’Idared’ (8,4%) — podobnie było w 2003 roku. Uwagę zwraca wzrost zainteresowania odmianami o jasnej barwie skórki. ’Golden Delicious Reinders’, ’Golden Delicious’ i ’Mutsu’ stanowią w sumie prawie 13% zakwalifikowanych drzewek jabłoni (8,4% należy do grupy Goldena). Strukturę odmianową najczęściej ocenianych drzewek jabłoni przedstawia tabela 2. Godny podkreślenia jest również fakt, że w 2004 roku 75% drzewek jabłoni zostało zakwalifikowane jako wolne od wirusów.
Tabela 2. Struktura odmianowa drzewek jabłoni zakwalifikowanych w 2004 roku
Grusze. Produkcja zakwalifikowanych w 2004 roku drzewek była o 16% większa niż w roku poprzednim. Wśród odmian gruszy najważniejszą pozycję niezmiennie zajmuje ’Konferencja’. W 2004 roku ta odmiana stanowiła 37% zakwalifikowanych drzewek gruszy, a ’Lukasówka’ i ’Faworytka’ — po około 17%, udział odmiany ’Carola’ wyniósł jedynie 5,7%.
Pestkowe
Brzoskwinie. Do najczęściej ocenianych w 2004 roku odmian należały ’Redhaven’ (20%) i ’Inka’ (ok. 20%). Znacznie spadła liczba zakwalifikowanych drzewek brzoskwini odmiany ’Reliance’, ich udział systematycznie się zmniejsza i obecnie wynosi 17%.
Czereśnie. W produkcji dominują odmiany ’Burlat’ i ’Kordia’ — po 18%. Ponadto uwagę zwraca coraz częściej produkowana ’Regina’, co oznacza, że zarówno drzewka, jak i owoce tej odmiany już niedługo mogą zajmować dużą pozycję wśród oferowanych odmian czereśni.
W 2004 roku 'Regina’ stanowiła już 10% zakwalifikowanych drzewek tego gatunku, a ich liczba w porównaniu z wynikami kwalifikacji z 2003 roku wzrosła o 65%.
Morele. W 2004 roku, podobnie jak w latach poprzednich, oceniano pięć odmian moreli. Odmiana ’Harcot’ stanowiła 35% zakwalifikowanych drzewek tego rodzaju, podobny udział miała ’Early Orange’. Drzewka odmian ’Wczesna z Morden’ i ’Somo’ stanowiły po 14% zakwalifikowanych drzewek.
Śliwy. Do najczęściej kwalifikowanych w 2004 r. odmian należały ’Węgierka Zwykła’ (15,2%), ’Renkloda Ulena’ (12,3%) oraz ’Amers’ (9,5%). Należy odnotować stały spadek liczby zakwalifikowanych drzewek śliwy odmiany ’Węgierka Dąbrowicka’. W ciągu ostatnich dwóch lat liczba ta zmniejszyła się o 55% i obecnie udział tej odmiany wynosi 6,4% kwalifikowanych drzewek śliw.
Wiśnie. Produkcja kwalifikowanych drzewek była w roku 2004 o 8% wyższa niż w roku poprzednim. Wciąż dominuje ’Łutówka’ — trzy na cztery zakwalifikowane drzewka wiśni są właśnie tej odmiany.
Jagodowe
Maliny. Odmiany ’Polka’, ’Polana’, ’Pokusa’ i ’Poranna Rosa’ stanowią łącznie ponad połowę (54%) wszystkich zakwalifikowanych sadzonek malin. Przebojem jest 'Polka’, której udział z 0,7% w 2001 roku wzrósł do 24% w 2004 roku.
Porzeczka czarna. Co trzecia zakwalifikowana w 2004 roku sadzonka była odmiany ’Ben Lomond’. Rośnie liczba zakwalifikowanych sadzonek odmian ’Tiben’ i ’Tisel’ — w 2004 r. każda z tych odmian stanowiła 16% zakwalifikowanych sadzonek tego gatunku.
Truskawki. Zakwalifikowano o 21% sadzonek więcej niż w 2003 roku. Nadal dominuje ’Senga Sengana’, która w 2004 roku stanowiła 44% zakwalifikowanych sadzonek tego gatunku, kolejna odmiana — ’Elsanta’, z 16% udziałem — zachowuje niezmienioną pozycję od kilku lat.
CAC
Zmniejszenie, w porównaniu z rokiem poprzednim, liczby gospodarstw szkółkarskich o około 20% nie oznacza, że ich właściciele zaniechali produkcji materiału szkółkarskiego. Zdecydowali natomiast o uznaniu własnego materiału jako należącego do kategorii CAC. Z analiz wynika, że są to głównie gospodarstwa o niewielkim areale, zaopatrujące nieprofesjonalnych odbiorców. Profesjonalni odbiorcy wybierają wolny od wirusów, kwalifikowany materiał szkółkarski produkowany w znanych gospodarstwach szkółkarskich. Zakładanie sadów z materiału kwalifikowanego wspierają również programy oferowane przez Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa.
Producentom, którzy w 2005 roku planują poddanie materiału szkółkarskiego ocenie w celu uznania tego materiału za kwalifikowany, przypominam o terminach złożenia do PIORiN wniosku o dokonanie oceny. Producenci posiadający mateczniki porzeczek i agrestu powinni się zgłosić do 10 marca, a pozostałego materiału szkółkarskiego do 30 maja. Wnioski przyjmuje wojewódzki inspektor ochrony roślin i nasiennictwa, właściwy ze względu na miejsce położenia plantacji szkółkarskiej.
Przeprowadzenie oceny materiału szkółkarskiego podlega opłacie. Za każdą ocenę upraw szkółkarskich wykonaną w jednym dniu i w jednym gospodarstwie na powierzchni do 0,5 ha producent wnosi opłatę 68,50 zł za ocenę polową kwalifikowanego materiału szkółkarskiego (nie dotyczy to sadów do pozyskiwania zrazów oraz nasion), i 102,50 zł za ocenę polową elitarnego materiału szkółkarskiego oraz sadów do pozyskiwania zrazów i nasion. Za ocenę każdego następnego 0,5 ha opłata wynosi, odpowiednio, 10 zł albo 15 zł.
