Do niedawna w naszym kraju obowiązywało 11 Polskich Norm, które dla poszczególnych gatunków lub ich grup określały: wygląd, sposób wyprodukowania (np. wysokość okulizacji), wiek, zdrowotność, jednolitość jakościową — podział na wybory jakości lub wymagania minimalne oddzielnie dla różnych grup wiekowych materiału szkółkarskiego. 17 października br. weszły w życie dwa rozporządzenia wykonawcze ministra rolnictwa i rozwoju wsi, zmieniające przepisy, które obowiązywały do tej pory.
| Nowe rozporządzenia dotyczą: – skreślenia z obowiązkowego stosowania Polskich Norm dla materiału szkółkarskiego (Dz. U. nr 108, poz. 1185), – jakości kwalifikowanego i handlowego materiału szkółkarskiego (Dz. U. nr 108, poz. 1184 zał. nr 7, część B). Wymagania dla jakości kwalifikowanego i handlowego materiału szkółkarskiego określone są w trzech kategoriach: a) ogólne wymagania jakościowe, b) minimalne wymagania jakościowe, c) minimalne wymagania co do zdrowotności. | |
| Ogólne wymagania jakościowe | |
| Są one spełnione, gdy materiał szkółkarski charakteryzuje: – pełna czystość gatunkowa i odmianowa; – wygląd właściwy dla gatunku i odmiany; – brak uszkodzeń fizycznych, mechanicznych i chemicznych; – brak wad wynikających z rozmnażania, które mogłyby obniżyć jego przydatność i jakość; – przygotowanie materiału w postaci jednorodnych partii; – brak organizmów podlegających obowiązkowi zwalczania; – brak — na podstawie wizualnej oceny — szkodliwych organizmów i chorób wymienionych w minimalnych wymaganiach dotyczących zdrowotności; – praktyczny brak innych organizmów, które mogą obniżyć jakość materiału szkółkarskiego. | |
| Minimalne wymagania jakościowe | |
| Dla drzewek owocowych: – wysokość nie mniejsza niż 80 cm (mierząc od szyjki korzeniowej); – średnica pnia nie mniejsza niż 8 mm (mierząc na wysokości 10 cm powyżej miejsca uszlachetniania); – korzeń główny i nie mniej niż 3 korzenie boczne albo wiązka korzeni drobnych lub korzenie przerastające całą objętość gleby w pojemniku. Dla krzewów jagodowych: – minimum jeden pęd, o długości co najmniej 20 cm (mierząc od nasady do jego wierzchołka) lub dobrze wykształcone pąki nasadowe; – średnica pędu nie mniejsza niż 4 mm (mierząc u nasady pędu); – nie mniej niż 3 korzenie szkieletowe albo wiązka korzeni drobnych lub korzenie przerastające całą objętość gleby w pojemniku. Dla sadzonek truskawek: – co najmniej dwa w pełni wykształcone liście albo średnica korony o grubości nie mniejszej niż 4 mm; – nie mniej niż 4 korzenie szkieletowe lub wiązka korzeni drobnych albo korzenie przerastające całą objętość gleby w pojemniku. Dla podkładek generatywnych i wegetatywnych: – wysokość dla podkładek wegetatywnych nie mniejsza niż 30 cm (mierząc od nasady pędu do jego wierzchołka); – wysokość dla podkładek generatywnych nie mniejsza niż 20 cm (mierząc od szyjki korzeniowej do wierzchołka pędu); – średnica nie mniejsza niż 3 mm (mierząc bezpośrednio nad szyjką korzeniową); – nie mniej niż 3 korzenie szkieletowe lub wiązka korzeni drobnych albo korzenie przerastające całą objętość gleby w pojemniku. Dla zrazów: – długość nie mniejsza niż 30 cm; – średnica nie mniejsza niż 4 mm, – co najmniej 5 oczek. Dla innych sadzonek: – długość nie mniejsza niż 12 cm, – średnica nie mniejsza niż 4 mm, – co najmniej 3 oczka. Dla oczek: określenie liczby wykształconych oczek. | |
| Minimalne wymagania co do zdrowotności | |
| Określone są one dla poszczególnych gatunków odmian owocujących i podkładek. Mają zastosowanie dla handlowego materiału szkółkarskiego oraz kwalifikowanego materiału szkółkarskiego, jeżeli wymagania dotyczące wytwarzania nie są wyższe. Minimalne wymagania dotyczące zdrowotności są zgodne z „Listą określonych szkodliwych organizmów i chorób obniżających jakość materiału szkółkarskiego” przedstawioną w dyrektywie Komisji nr 93/48/EEC dla materiału CAC (Confromitas Agraria Communitatis), czyli materiału zgodnego z minimalnymi wymaganiami Unii Europejskiej. Dla przykładu podaję szkodliwe organizmy i choroby dla jabłoni: – szkodniki — skośnik brzoskwiniaczek (Anarsia lineatella), bawełnica korówka (Eriosoma lanigerum), tarczniki (Quadraspidiotus perniciosus, Epidiaspis leperii, Pseudaulacaspis pentagona i inne); – choroby bakteryjne — guzowatość korzeni (Agrobacterium tumefaciens), rak bakteryjny (Pseudomonas syringae pv. syringae); – choroby grzybowe — opieńka miodowa (Armillaria mellea), srebrzystość liści (Chondrostereum purpureum), rak drzew owocowych (Nectria galligena), zgnilizna pierścieniowa podstawy pnia (Phytophthora cactorum), biała zgnilizna korzeni (Rosellinia necatrix), parch jabłoni (Venturia inaequalis), werticilioza (Verticillium spp.); – choroby wirusowe i wirozopodobne — wszystkie (widoczne w polowej lustracji). | |
| Konsekwencje nowych przepisów | |
| Na podstawie nowych wymagań jakościowych opartych na kilku cechach, które opisują szkółkarski materiał, szkółkarze mogą ustalać własne klasy jakości dla materiału wprowadzanego do obrotu. Równocześnie wymagania te nie ograniczają specyficznych wymagań odbiorców i nie będą ograniczać obrotu. Wprowadzenie do polskich przepisów minimalnych wymagań dotyczących zdrowotności zgodnych z wymaganiami dla materiału CAC w Unii Europejskiej daje polskim szkółkarzom czas na dostosowanie produkowanego materiału do wymagań, jakie będą obowiązywały po przystąpieniu Polski do UE. |
