Na świecie jest około 80 gatunków z rodzaju Pinus, z których w Europie występuje zaledwie kilka. Na naszym kontynencie największym zasięgiem wyróżnia się sosna pospolita (P. sylvestris). Oprócz niej w Europie rosną też sosny: limba (P. cembra), alepska (P. halepensis), bośniacka (P. leucodermis), górska (P. mugo), czarna (P. nigra), rumelijska (P. peuce), nadmorska (P. pinaster), pinia (P. pinea) i hakowata (P. uncinata). Na półkuli północnej drzewa te należą do najważniejszych gatunków lasotwóczych i mają duże znaczenie gospodarcze.
Sosny to zimozielone, żywiczne drzewa, rzadziej krzewy (np. sosna górska). Większość drzew tego rodzaju dorasta do 30–40 m wysokości. Ich korony są w młodym wieku stożkowate, a gałęzie wyrastają w okółkach z pędu przewodniego. Kora młodych okazów jest popielata i gładka, starszych — głęboko spękana i łuszcząca się. Cechą charakterystyczną sosen jest także liczba igieł w pęczku. Z tego powodu wyróżnia się sosny dwu-, trzy- i pięcioigielne. Sosny mają najdłuższe igły spośród wszystkich roślin iglastych. Najdłuższymi igłami charakteryzują się gatunki pochodzące z Meksyku i południowej części Stanów Zjednoczonych. Igły, nieodpornej w Polsce na mróz, sosny błotnej (P. palustris) mogą osiągać nawet 40 cm długości. Gatunkiem o najokazalszych igłach, który można uprawiać w Polsce, jest sosna żółta (P. ponderosa). Sosny są drzewami jednopiennymi, o kwiatach rozdzielnopłciowych. Kwiaty męskie znajdują się u nasady młodych pędów, mają barwę żółtą lub różową i często stanowią dodatkową wartość dekoracyjną drzew (np. u sosny drobnokwiatowej — P. parviflora). Szyszkowate kwiaty żeńskie pojawiają się zazwyczaj na końcach pędów. Powstające z kwiatów szyszki mogą mieć różny kształt i wielkość, w zależności od gatunku osiągają od kilku do kilkudziesięciu centymetrów. Największe są u sosny Lamberta (P. lambertiana), która przemarza w Polsce. Zaletą sosen jest ich duża odporność na suszę oraz to, że wiele z nich może rosnąć na słabszych glebach. Wadą jest natomiast wrażliwość na zanieczyszczenia powietrza. Dlatego mniej nadają się do wielkich miast i na tereny przemysłowe. W celach dekoracyjnych można uprawiać kilkadziesiąt taksonów, przeważnie o karłowym wzroście, barwnych igłach lub oryginalnym pokroju.
Fot. 1. Pinus banksiana
|
Fot. 2. P. leucodermis 'Compact Gem’
|
Fot. 3. P. leucodermis 'Malinki’
|
Fot. 4. P. leucodermis ’ Schmidtii’
|
Fot. 5. P. nigra 'Hornibrookiana’
|
Fot. 6. P. nigra 'Pierric Brgeon’
|
Fot. 7. P. nigra 'Pyramidalis’
|
* Według niektórych systematyków, nie istnieje zróżnicowanie na var. mughus i var. pumilia
|
Fot. 8. P. densiflora 'Jane Kluis’
|
Fot. 9. P. densiflora 'Oculus-draconis’
|
Fot. 10. Pinus mugo 'Humpy’
|
Fot. 11. P. mugo 'Mops’
|
Fot. 12. P. mugo 'Winter Gold’
|
Fot. 13. P. uncinata 'Have’
|
Fot. 14. P. sylvestris 'Fastigiata’
|
Fot. 15. P. sylvestris 'Globosa Viridis’
|
Fot. 16. P. sylvestris 'Hibernica’
|
Fot. 17. P. sylvestris 'Watereri’
|
Fot. 18. P. Thunbergii 'Aocha Matsu’
|
