Dotychczas nie znaleziono uniwersalnego połączenia pomiędzy halą a środkiem transportu. Uniwersalnego, czyli takiego, który za pomocą jednego urządzenia zabezpieczyłoby przenoszenie ładunków z i do wszystkich typów pojazdów. Zarówno zamówienia, jak i środki transportu do nich dostosowane, są często bardzo zróżnicowane, zaczynając od typowych pojazdów typu TIR, poprzez mniejsze samochody dostawcze, kończąc na niewielkich pojazdach-chłodniach. To właśnie różnica wymiarów tych pojazdów, ich nośności oraz odniesienie do danego obiektu magazynowego powoduje, że nie można szablonowo zastosować tego samego rozwiązania, np. dla TIRa i małego samochodu dostawczego. Trudne jest również porównywanie poszczególnych rozwiązań, ze względu na czasem bardzo duże różnice nakładów finansowych na ich realizację. Poniżej przedstawiamy propozycje dla najczęściej spotykanych w naszym kraju obiektów logistycznych z branży owoców i warzyw. Są to obiekty o powierzchni od 1000 do 2000 m2, często o nietypowych różnicach wysokości względem placu manewrowego.
Nowoczesne stanowisko przeładunkowe (fot. 1) powinno być wyposażone w następujące elementy:
pomost przeładunkowy;
uszczelnienie środka transportu;
brama przeładunkowa.
Fot. 1. Stanowisko przeładunkowe
Pomost przeładunkowy
Nazywany bywa mostkiem lub rampą. Jest to poruszana elektrohydraulicznie, ruchoma stalowa konstrukcja (fot. 2), która łączy ze sobą dwie różne płaszczyzny znajdujące się na różnych wysokościach względem podłoża — tzn. posadzkę magazynu i podłogę środka transportu. Zadaniem pomostu przeładunkowego jest elastyczne połączenie pomiędzy magazynem a środkiem transportu, to znaczy, że pomost porusza się w górę, w dół i na boki wraz z ruchami pojazdu, na którego podłodze się opiera. Urządzenia takie mają nośność od 4 ton do ponad 10 ton. Konstrukcja stalowa pomostu może być wykończona warstwą podkładu i lakierem lub ocynkowana ogniowo. Cynkowanie ogniowe daje tym urządzeniom większą odporność na rdzę i jest wręcz obowiązkiem w branży spożywczej przy przetwórstwie i transporcie „otwartej” żywności.
Fot. 2. Pomosty przeładunkowe
Wymiary pomostów przeładunkowych zależą od różnicy wysokości pomiędzy środkiem transportu a magazynem, typu wózków widłowych lub „paleciaków”, sposobu załadowywania pojazdu. Typowe wymiary pomostów to 2,0 m x 2,5 m i 2 m x 3,0 m, największe, często stosowane w obiektach o niskich posadzkach mogą osiągać wymiary 2,4 m x 5,0 m. Pomosty przeładunkowe wyposażane są dodatkowo w odboje gumowe, które mają za zadanie przechwycić i zamortyzować uderzenie parkującego na stanowisku przeładunkowym pojazdu. Odboje gumowe mogą mieć duże rozmiary, wytrzymałą stalową osłonę lub są ruchomo umieszczone na stalowej konstrukcji.
Klapy przeładunkowe
Są to ręcznie obsługiwane lekkie pomosty przeładunkowe (często nazywane również mostkami) o nośności do 5 ton (rys. 1), stosowane często jako element uzupełniający do pomostów elektrohydraulicznych. Jednym z podstawowych kryteriów wyboru pomiędzy klapą ręczną a pomostem elektrohydraulicznym jest różnica wysokości pomiędzy posadzką magazynu a wysokością podłogi wewnątrz pojazdu. Klapy obsługiwane ręcznie są niewielkich wymiarów (najwyżej 2 m x 2 m), dlatego również ich zasięg jest mały — mogą pracować przy maksymalnej różnicy wysokości +/–20 cm. Ich dopuszczalna nośność i wymiary, a co za tym idzie, rozwiązania konstrukcyjne powodują, że jest to granica, do której człowiek może samodzielnie obsługiwać ręczne klapy. W celu ułatwienia obsługi takich pomostów stosuje się wspomagający układ sprężyn (rys. 2). Powyżej tych wymiarów i nośności, przy większych ilościach przeładowywanego towaru, wykorzystywane są pomosty elektrohydrauliczne.
Rys. 1. Klapa przeładunkowa o nośności do 5 ton
Rys. 2. Klapa przeładunkowa z systemem sprężyn ułatwiających jej obsługę
Ręcznych klap przeładunkowych używa się wszędzie tam, gdzie przeładunkową może być uzupełnieniem stanowisk wyposażonych w elektrohydrauliczne pomosty. Razem z pomostami elektrohydraulicznymi klapy ręczne mogą obsługiwać cały zakres dostępnych, bardzo zróżnicowanych, wysokości podłóg w pojazdach jeżdżących po naszych drogach.
Uszczelnienia
To element wyposażenia służący do ochrony przeładowywanych towarów przed deszczem, śniegiem i wiatrem. Uszczelnienia bramowe, nazywane czasami fartuchami, są dostosowane do różnych typów magazynów, a także obsługiwanych pojazdów. Różnice dotyczą zarówno materiałów, z których uszczelnienia są wykonane, jak i stopnia, w jakim doszczelniają pojazd (np. uszczelnienia zwykłe fartuchowe, gąbkowe lub pneumatyczne napełniane powietrzem). Najczęściej wykonywane są z PVC (fot. 3) wzmacnianego przekładanymi warstwami włókna poliamidowego. Używana do niedawna guma wychodzi z użycia, ze względu na małą odporność na warunki atmosferyczne. Coraz częściej wykorzystuje się również nowoczesne tworzywa sztuczne — hypalon i duraton — bardzo odporne na ścieranie i rozrywanie.
Fot. 3. Uszczelnienia bramy przeładunkowej wykonywane są z PVC
Stopień doszczelnienia pojazdu jest zależny od konstrukcji magazynu, a także od tego, jak ważne jest ograniczenie wpływu warunków zewnętrznych (pogoda, owady) na przeładowywany towar lub surowiec.
Bramy przeładunkowe
Zewnętrzne zamykają dostęp przez stanowisko przeładunkowe do magazynu, odcinają wpływ czynników zewnętrznych, zabezpieczają przed utratą lub dostępem ciepła. Wykonywane są z ramy stalowej lub aluminiowej z izolującym wypełnieniem poliuretanowym. Dwa najczęściej stosowane typy to bramy segmentowe (fot. 4) i bramy rolowane.
Fot. 4. Brama segmentowa
Wewnętrzne służą do oddzielania poszczególnych stref w magazynach bądź w zakładach produkcyjnych. Dzielimy je na bramy segmentowe i rolowane rozdzielające pomieszczenia;
szybkobieżne, będące jedynie przegrodą w pomieszczeniach;
szybkobieżne o bardzo dużej izolacyjności (fot. 5), przeznaczone do chłodni (pomagają oszczędnie gospodarować energią).
Fot. 5. Szybkobieżna brama chłodni, dobrze izolująca
Śluzy
Tam, gdzie powierzchnia składowania jest bardzo cenna, dobrym rozwiązaniem są użytkowane w komplecie z pomostem przeładunkowym, bramą i uszczelnieniem bramowym śluzy przeładunkowe. Zamontowany wewnątrz magazynu ruchomy pomost przeładunkowy zabiera część miejsca składowania. Śluzy przeładunkowe dają natomiast możliwość przesunięcia procesów przeładunkowych poza teren magazynu. Śluzy takie umożliwiają odizolowanie składowanego w magazynie materiału podczas procesu przeładunku materiału, zmniejszają straty energii, wykorzystywane bywają także, gdy produkcja bądź składowanie materiałów wymagają stworzenia szczególnych warunków. Śluzy dostępne są w wersji izolowanej (wykończone różnej grubości panelem), z dwiema bramami i doszczelnieniem dolnym. W wersji podstawowej wykończone są blachą falistą i stanowią jedynie zadaszenie nad stanowiskiem przeładunkowym (fot. 6).
Fot. 6. Śluzy przeładunkowe w wersji podstawowej wykończone są blachą falistą i stanowią jedynie zadaszenie nad stanowiskiem przeładunkowym
Różnica wysokości pomiędzy halą a placem manewrowym (około 1 m) stwarza zagrożenie dla pracujących w tym miejscu osób (fot. 7). Coraz większe tempo pracy, brak możliwości porozumiewania się pracownika magazynu i przewoźnika-kierowcy może stwarzać sytuacje niebezpieczne, zagrażające zdrowiu i życiu pracujących ludzi.
Fot. 7. Brak zabezpieczeń w obiektach przeładunkowych może być przyczyną nieszczęśliwych wypadków
Przykład: Kierowca, myśląc, że jego pojazd został już załadowany, śpiesząc się do następnego klienta, nagle rusza ze stanowiska przeładunkowego, podczas gdy pomost oparty jest na samochodzie. W tym samym czasie może wjeżdżać do wnętrza pojazdu operator na wózku widłowym. Sytuacja powyższa kończy się uszkodzeniem ciała lub sprzętu.
Większość produkowanych obecnie elektrohydraulicznych pomostów przeładunkowych jest wyposażona w zawory bezpieczeństwa, automatycznie zamykające się w sytuacji, gdy pomost nagle pozostaje bez drugiego punktu oparcia. Spowoduje to awaryjne zatrzymanie pomostu nieco poniżej poziomu, na jakim się znajdował poprzednio, ale mimo wszystko, rozpędzony wózek widłowy wraz z operatorem może nie zdążyć zatrzymać się i spadnie w powstałą wolną przestrzeń.
Urządzenia do blokowania pojazdów tzw. WHEEL-LOK®, połączone z sygnalizacją świetlną, obsługiwane wyłącznie przez osoby pracujące wewnątrz magazynu, są obecnie jednym z bardziej skutecznych rozwiązań, które eliminują zagrożenia na stanowisku przeładunkowym (fot. 8).
Urządzenia te mogą być połączone np. z pomostem przeładunkowym — blokują jego pracę bez wcześniejszego unieruchomienia pojazdu — lub z bramą stanowiska przeładunkowego — uniemożliwiają jej otwarcie bez zablokowania pojazdu.
Fot. 8. Urządzenie do blokowania pojazdów
Innym rozwiązaniem, które poprawia bezpieczeństwo na stanowisku przeładunkowym, są bariery zabezpieczające otwór przeładunkowy przed wypadnięciem np. wózka widłowego (fot. 9). Dodatkowo bariera taka może stanowić ochronę zamkniętej bramy przed uszkodzeniem przez wózek widłowy.
Fot. 9. Mechaniczna bariera zabezpiecza, na przykład, wózek widłowy przed wypadnięciem
