Warzywo to nie odbiega jakością i wielkością od produkowanego we Włoszech. Mogłam się o tym przekonać odwiedzając 12-arową plantację karczochów u Jarosława Dudy ze Stręgoborzyc koło Wawrzeńczyc (fot.). Od kilku lat zajmuje się on także uprawą innych warzyw mało znanych — kiwano, kapusty chińskiej, rzodkwi japońskiej, okry i prodygy. Lokalne warunki klimatyczne w tym podkrakowskim zagłębiu warzywniczym najbardziej sprzyjają uprawie karczocha.
 |
„Dwie jego odmiany 'Green Globe’ i 'Imperial Star’ F1 — mówi J. Duda — uprawiam na słonecznym skłonie, na glebach II klasy, o pH około 7 (przy odczynie kwaśnym należy je wapnować — red.). Mimo, że od 9 lat moje karczochy uprawiane są w monokulturze (zaleca się przynajmniej czteroletni płodozmian — red.) nie są porażane przez choroby i szkodniki, z których najgroźniejszym jest omacnica prosowianka, często uszkadzająca kukurydzę cukrową — na szczęście nie jest ona uprawiana w moim sąsiedztwie. Jesienią stanowisko pod karczochy głęboko orzę. Wiosną, po wysianiu nawozów mineralnych (50 kg saletrzaku borowanego, 50 kg siarczanu potasowego i 70 kg superfosfatu potrójnego granulowanego) pole doprawiam kultywatorem z wałem”. Karczoch może być uprawiany jako roślina 3–4-letnia lub jednoroczna — co w polskich warunkach klimatycznych jest lepszym rozwiązaniem. J. Duda rozsadę karczochów przygotowuje w ogrzewanym tunelu foliowym. Pod koniec lutego do wielodoniczek wypełnionych substratem torfowym o pH 6–6,5 pojedynczo wysiewa niełupki i przykrywa je warstwą perlitu. Do wschodów utrzymuje temperaturę 25°C, obniża ją do 15°C w chwili pojawienia się liścieni. Niestety, nasiona mają słabą siłę kiełkowania i tylko 50–60% z nich wschodzi. Dlatego zaleca siew 2, 3 nasion do jednej doniczki, gdy pojawi się więcej niż jedna siewka — pozostawia się najsilniejszą. Do wyprodukowania rozsady na 10 arów potrzeba 0,2 kg nasion. Po miesiącu — w fazie dwóch liści właściwych — siewki pikuje się do doniczek o średnicy 8 cm, a temperaturę w tunelu utrzymuje w granicach 180C. Pod koniec kwietnia, kiedy rośliny osiągają wysokość około 10 cm, sadzi się je w pole. J. Duda zwiększył rozstawę z polecanej 100 x 100 cm do 150 x 150 cm, a i tak — szczególnie dla odmiany mieszańcowej — uważa ją za zbyt małą. Gęsto posadzone silnie rosnące rośliny utrudniają prace pielęgnacyjne oraz zbiory. Karczochy wytrzymują temperaturę do –2°C, jeżeli spadnie ona bardziej, przemarzają liście, ale roślina regeneruje się. Warzywo, szczególnie w lecie, wymaga nawadniania. Na plantacji J. Dudy w okresie suszy wykorzystuje się wodę z rzeki lub ze zbiornika z deszczówką. Jednorazowo podlewa się uprawy 1500 litrami wody — w tym roku zrobiono to trzykrotnie. Karczochy odchwaszcza się ręcznie. Pogłównie nawożone są roztworem mocznika oraz posypowo saletrą potasową. „Tegoroczne zbiory — mówi gospodarz — rozpocząłem w połowie lipca, rok temu — pod koniec czerwca. Trwają one u mnie do pierwszych przymrozków. Według mnie, w tym sezonie wegetacji karczochom sprzyjała niezbyt wysoka temperatura powietrza oraz częste opady — susza oraz upały powyżej 30°C przyśpieszają kwitnienie. Wyrośnięte pąki kwiatostanowe ścinam ostrym nożem, nim się rozwiną. Za pierwszym razem zbieram 2, 3 pąki z rośliny, później po 3, 4 w trzydniowych odstępach — gdy jest nabywca — pozostawiając szypułki o długości do 10 cm poniżej dna kwiatowego. Do sprzedaży pakuję osuszone kwiatostany pojedynczo w folię”. Z jednej rośliny J. Duda uzyskuje ich do 15, a pojedynczy często osiąga wagę 0,5 kg.
