Często po surowej zimie obserwuje się silne uszkodzenia mrozowe drzew pestkowych, głównie brzoskwiń, moreli i czereśni. Właściwie każda temperatura powietrza poniżej -20°C może już spowodować u tych gatunków uszkodzenia pędów. Korzenie są znacznie wrażliwsze na mróz od części nadziemnych. W warunkach laboratoryjnych uszkodzenia korzeni podkładek drzew owocowych mogą nastąpić, w zależności od gatunku i typu, już w temperaturze od -6°C do -10°C. Jednak w naturze tak duże spadki temperatury gleby należą do rzadkości, ponieważ zwykle jest ona chroniona warstwą śniegu. Dlatego w czasie mroźnych zim częściej pojawiają się uszkodzenia w obrębie korony drzew niż korzeni. Panuje pogląd, że podkładka ma wpływ na wytrzymałość drzew na mróz. Jednak zdania naukowców są podzielone. Jedni twierdzą, że ta wytrzymała chroni tylko korzenie i szyjkę korzeniową przed uszkodzeniami spowodowanymi niską temperaturą, nie wpływając na odporność zaszczepionej odmiany. Natomiast inni uważają, że podkładka ma bardzo duży wpływ na stopień wytrzymałości na mróz całej nadziemnej części drzewa. Na uwagę zasługują przemarznięcia czereśni i śliw, jakie wystąpiły zimą 1996/97. Chociaż nie była ona zbyt surowa, spowodowała szkody, których nasilenie zależało właśnie od rodzaju użytej podkładki. Obserwacje uszkodzeń drzew owocowych przeprowadzono w Sadzie Doświadczalnym w Dąbrowicach w 1997 i 1998 roku. Oceniano czereśnie odmian: 'Burlat', 'Vega', 'New York 980.1', 'Büttnera Czerwona' i 'Kordia', zaokulizowane na siewkach czereśni ptasiej i podkładce wegetatywnej 'GiSeLA 5', oraz śliwy odmian: 'Renkloda Ulena', 'Čačanska Najbolja', 'Stanley' i 'Węgierka Włoska' zaszczepione na siewkach ałyczy i 'Węgierki Wangenheima' oraz na podkładkach wegetatywnych 'Pixy' i 'GF 655/2'. Sad czereśniowy założono wiosną 1995 roku, a śliwowy - wiosną 1991 roku.
| Uszkodzenia czereśni | ||||
Zima 1996/97 nie była bardzo mroźna, ale brakowało okrywy śnieżnej. Najniższą temperaturę powietrza w Skierniewicach zanotowano w trzeciej dekadzie grudnia i na początku stycznia — spadła ona do –22°C, a temperatura gleby na głębokości 10 cm — do –4°C. Spośród czereśni największe uszkodzenia stwierdzono na drzewach odmian 'New York 980.1′ i 'Kordia’ (fot. 1) zaszczepionych na czereśni ptasiej (tab. l).
* 1 – oznacza brak objawów przemarznięcia, 3 – średni stopień przemarznięcia z możliwością regeneracji powstałych uszkodzeń, 5 – zamieranie całego drzewa Natomiast u czereśni na podkładce 'GiSeLA 5′, niezależnie od odmiany, nie było żadnych widocznych uszkodzeń. Badania makroskopowe zamarłych drzew zaokulizowanych na czereśni ptasiej wykazały zbrunatnienie tkanek i łuszczenie się kory na korzeniach, co świadczyło o ich przemarznięciu. Nawet pozornie zdrowe czereśnie na tej podkładce, bez objawów uszkodzeń, miały przemarznięte pąki i praktycznie nie owocowały. | ||||
| Uszkodzenia śliw | ||||
Szkody mrozowe u śliw miały zupełnie inny charakter niż u czereśni. Jedynie na pniach 'Renklody Uleny’ stwierdzono silne, podłużne spękania kory, których liczba i wielkość były ściśle związane z rodzajem użytej podkładki (tab. 2).
Najbardziej popękała kora u śliw na podkładce 'Pixy’ (fot. 2), a najmniej u drzew na 'Węgierce Wangenheima’ (fot. 3, tab. 2).
Najczęściej były to płytkie rany powstające od strony nasłonecznionej, w których następstwie kora oddzielała się od drewna i odpadała płatami. Z czasem uszkodzone tkanki zasychały i zabliźniały się. Rany te nie miały większego wpływu na wzrost i owocowanie śliw w 1997 roku. Jednak w 1998 r. drzewa te miały jaśniejsze liście i drobniejsze owoce niż te, które nie ucierpiały od niskiej temperatury. Należy podkreślić, że u wszystkich badanych śliw uszkodzenia mrozowe dotyczyły wyłącznie pnia. W obrębie korony drzew nie stwierdzono żadnych negatywnych objawów, które mogłyby być następstwem niskiej temperatury. | ||||
| Wiele zależy od podkładki | ||||
| Szczegółowe obserwacje przeprowadzone na czereśniach i śliwach po zimie 1996/97 wykazały, że na powstanie szkód mrozowych mają wpływ genetyczne właściwości odmiany i podkładki. Wzajemne relacje między komponentami mogą spowodować osłabienie lub wzmocnienie odporności drzew na niską temperaturę. Przykładem tego są czereśnie, które na podkładce 'GiSeLA 5′ nie ucierpiały w ogóle od mrozu, a na czereśni ptasiej silnie przemarzły, oraz śliwy — na ałyczy i 'Węgierce Wangenheima’ znacznie mniej ucierpiały od niskiej temperatury niż drzewa na podkładce 'Pixy’ i 'GF 655/2′. Dlatego przy wyborze do uprawy odmiany i podkładki należy brać pod uwagę ich odporność na niską temperaturę, ponieważ w czasie surowych zim zarówno korzenie, jak i nadziemne części drzew są narażone na uszkodzenia spowodowane mrozem. Wydaje się, że w naszych warunkach klimatycznych wartościową podkładką dla czereśni, chociażby ze względu na dużą wytrzymałość na mróz, okazała się 'GiSeLA 5′. Jeśli dalsze badania potwierdzą także jej wysoką przydatność produkcyjną, to może ona odegrać istotną rolę w procesie intensyfikacji naszych sadów czereśniowych. Autorzy są pracownikami Instytutu Sadownictwa i Kwiaciarstwa w Skierniewicach | ||||
