Przedstawiamy wykład dr inż. Magdaleny Szczepanik poświęcony zagadnieniom z zakresu kontroli i certyfikacji rolnictwa ekologicznego.
Jak przeprowadzana jest przez jednostki certyfikujące kontrola obligatoryjna? Odbyaa się one przynajmniej raz w roku w każdym gospodarstwie. Ma na celu stwierdzenie, czy prowadzi się w nim produkcję rolną zgodnie z zasadami Rozporządzenia Komisji UE nr 834/2007. Po każdej pozytywnie przeprowadzonej kontroli, wydawany jest protokół oraz certyfikat, w którym wpisane są produkty spełniające wymagania rolnictwa ekologicznego.
W przypadku niedociągnięć rolnik zobowiązany jest do wdrożenia działań korygujących. Poważniejsza sytuacja pojawia się, kiedy podczas kontroli są jednak wykazane niezgodności z zasadami krkeslonymi w podanym wyżej rozporządzeniu. Skutkować mogą one zawieszeniem, cofnięciem lub odmową wydania certyfikatu. Prelegentka podkreśliła, że certyfikat wydawany jest na ilość wytworzonego w gospodarstwie produktu. W momencie zbliżania się do limitu ilościowego każdy producent ma możliwość jego zwiększenia tzw. „rozszerzenie certyfikatu”.
W takim przypadku należy do odpowiedniej jednostki certyfikującej wystosować wniosek uzasadniając go uzyskaniem wyższego plonu, niż był wpisany podczas kontroli. Niezmiernie ważny jest termin złożenia takiego pisma. Jednostka negatywnie rozpatruje wnioski o zwiększenie ilości, na przykład, truskawek czy malin po sezonie zbioru tych owoców. Sprzedaż większej ilości produktu, niż określonego w certyfikacie skutkuje dla rolnika sankcjami ze strony kontrolującej go jednostki certyfikującej. Firma skupująca, w przypadku zakupu większej ilości surowca niż na certyfikacie, jest zobowiązana do przekwalifikowania go na konwencjonalny.
Nadzór nad produkcją ekologiczną sprawowany przez jednostki certyfikujące polega również na pobieraniu próbek gleby, liści i owoców do badań na pozostałości niedozwolonych substancji. Badania wykonywane są w akredytowanych laboratoriach i obejmują nawet około 600 substancji czynnych występujących w konwencjonalnych środkach ochrony roślin i sztucznych nawozach. Obecność niedozwolonych substancji skutkuje natychmiastowym cofnięciem certyfikatu, a w przypadku ubiegania się o płatność ekologiczną do upraw w ramach realizacji przez rolnika działania Rolnictwo Ekologiczne dodatkowo wstrzymaniem płatności i koniecznością zwrotu uzyskanych do danej powierzchni dopłat. Wykaz środków ochrony roślin przeznaczonych do stosowania w rolnictwie ekologicznym prowadzi Instytut Ochrony Roślin w Poznaniu, natomiast wykaz nawozów i środków poprawiających właściwości gleby – Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa w Puławach.
Każdy rolnik powinien pamiętać o możliwości przeprowadzania przez jednostki certyfikujące kontroli wyrywkowych. Dodatkowo w gospodarstwie mogą się odbywać kontrole wykonywane w ramach sprawowanego nadzoru nad produkcją ekologiczną przez WIHARS, a także WIORiN w odniesieniu do stosowanego materiału siewnego lub nasadzeniowego. W przypadku niezgodności, na przykład różnicy w ilości sadzonek lub odmian, na rolnika mogą być nałożone sankcje.
Nieodzownym elementem rolnictwa ekologicznego są płatności ekologiczne. Mogą być one przyznawane w ramach realizowania trzech rodzajów zobowiązań działania Rolnictwo Ekologiczne:
- Uprawy na gruntach ornych: rolnicze, warzywne, zielarskie, paszowe i jagodowe
- Uprawy sadownicze
- Trwałe użytki zielone
Rolnik może realizować 3 różne rodzaje zobowiązań ekologicznych, ale nie musi ich wszystkich rozpoczynać w jednym roku. Na podjęcie następnego zobowiązania rolnik ma czas jedynie w roku następnym po roku wejścia w działanie Rolnictwo Ekologiczne. Producent deklaruje się do prowadzenia określonej produkcji ekologicznej na zadeklarowanej powierzchni i przestrzegania warunków oraz wymogów przez okres 5 lat. Naruszenie zobowiązań wiąże się z karami finansowymi. Nie stosuje się ich w przypadku, gdy niedopełnienie warunków lub wymogów nastąpiło wskutek działania siły wyższej albo w wyjątkowych okolicznościach, a rolnik zgłosił ten fakt do ARiMR w odpowiednim terminie.
Wykład został zaprezentowany w trakcie konferencji „Wybrane zagadnienia z zakresu produkcji owoców jagodowych metodami ekologicznymi” zorganizowanej przez Bio Berry Polska 23.01.2017r. w Lublinie.
Tekst i zdjęcie: Andrzej Kowalik, Bio Berry Polska
