Konkurencja z Mołdawią, Ukrainą i Serbią?

– Powierzchnia nasadzeń jabłoni w Rosji to 220 tys. hektarów. Sady usytuowane są głównie w południowej części kraju należącej do Europy. W tym obszarze znajdują się także największe aglomeracje, których mieszkańcy są odbiorcami żywności. Kluczowe rejony sadownicze to Krasnodarski Kraj, Kraj Stawropolski, rejon Rostowa nad Donem oraz Kabardyno-Bałkaria, u podnóży Kaukazu, gdzie warunki klimatyczne przypominają te panujące w Południowym Tyrolu, a także okolice  miast Woroneż, Lipieck i Miczurinsk – mówił K. Woźniak. Średnia powierzchnia sadu w rosyjskim gospodarstwie to 150–300 ha, a przy plonowaniu na poziomie 7–35 t/ha, Rosja produkuje 1,2 mln ton jabłek rocznie. Średnio jedno gospodarstwo dostarcza 3–6 tys. ton owoców, jednak powstają i takie, które rocznie produkują nawet 40 tys. ton jabłek – Sad Gigant czy Trudowoje (około 10 tys. ton). W Rosji koszt produkcji 1 kg jabłek waha się od 8 do 14 rubli (0,60–1 zł). 

 

Największy udział w produkcji ma odmiana ‘Idared’ (20%), a tuż za nią są ‘Renet Simirenko’ i ‘Jonagold’ (po 15%). Po 10% ogólnego tonażu stanowią odmiany ‘Granny Smith’, ‘Jonatan’ i ‘Antonówka’, a mniejsze znaczenie mają ‘Gala’, ‘Korey’ czy ‘Florina’ (odmiana bardzo wytrzymała na mróz i odporna na parcha jabłoni). Owoce są przechowywane w obiektach niewyposażonych w aparaturę do kontrolowania składu gazowego (40% produkcji) oraz w chłodniach zwykłych (45% – fot. 1), a tylko 15% obiektów jest wyposażone w nowoczesne komory KA/ULO.W chłodniach po 1 stycznia br. zgromadzone było ok. 250 tys. ton jabłek. 

Fot. 1. W jednym z obiektów przechowalniczych w Miczurińsku

Kraj ten nie eksportuje jabłek, a braki – czyli 1,35 mln ton – uzupełnia importem. Wielkość importuw sezonie 2014/2015 zmalała (w porównaniu z poprzednimi latami) ze względu na wprowadzone w sierpniu2014 r. embargo na wwóz owoców z krajów Unii Europejskiej. Według K. Woźniaka, w 2015 r. w Rosji wzrosną ceny produktów pochodzenia krajowego, a tym bardziej z importu, z uwagi na kurs rosyjskiego rubla przy jedynie niewielkim wzroście płac. W tym sezonie ceny jabłek wzrosły już o 35–40% w stosunku do 2014 r. Rosyjscy sadownicy oferują swoje owoce w cenie 35–65 rubli/kg (2,40–4,80 zł), w zależności od odmiany, jakości i wielkości sprzedawanej partii. Ceny jabłek z Chile lub Argentyny, dostępnych na rosyjskim rynku, wahają się w granicach 200 rubli za kilogram. Obecnie widać wzrost importu produktów z krajów nieobjętych embargiem. – Widoczny jest spadek przychodów rosyjskich przedsiębiorstw związanych z produkcją i zbytem płodów rolnych z uwagi na osłabienie wartości rubla oraz wzrost cen produkcji (koszt pestycydów wzrósł o 40–70% w stosunku do sezonu 2014). Widoczne są próby kontrolowania cen, w tym cen owoców, przez władze. Na rynku widać stagnację, gdyż konsumenci zaczynają oszczędzać. Wynika to z faktu, iż widoczny jest wzrost zadłużenia społeczeństwa i przedsiębiorstw, przy bardzo wysokiej inflacji i wzroście oprocentowania kredytów – mówił K. Woźniak.

 

Mołdawia to kraj, który przy produkcji niespełna 400 tys. ton rocznie większość wyprodukowanych jabłek dostarczana rynek rosyjski (7 firm ma obecnie prawo do eksportu). Sady zajmują w Mołdawii 45 tys. hektarów, a średnia powierzchnia gospodarstwa wynosi 25–40 ha (największe sady mają po 150 ha – fot. 2).

Fot. 2. Mołdawski sad o powierzchni kilkunastu hektarów

Produkcja w jednym gospodarstwie waha się od 500 do 6000 ton. Plon z 1 ha sadu jabłoniowego to 20–35 ton, przy czym wyższe plony są uzyskiwane z drzew uszlachetnianych na podkładce ‘M.9’. Rejony sadownicze to głównie północna część kraju: Briceni, Edinet, Soroca, Ocmite, w części centralnej leży 25% sadów (Orhei, Straseni, Anenii Noi), a na południu – 10%. – Spadek temperatury do –12,2°C, jaki wystąpił w październiku ub.r., spowodował straty w wielkości zbiorów na poziomie ok. 40 tys. ton.

W sezonie 2014 Mołdawia wyeksportowała 130 tys. ton jabłek, w poprzednich latach było to nawet 180 tys. ton. Warto jednak podkreślić, że eksport od marca do maja jest niewielki – informował K. Woźniak. 

W mołdawskich sadach dominują ‘Idared’, ‘Renet Simirenko’, uprawiane są także ‘Golden Delicious’, ‘Jonagold’, ‘Florina’ oraz ‘Gala’. 60% nowych nasadzeń jest realizowane z drzewek dostarczanych przez mołdawskie szkółki, a reszta materiału szkółkarskiego pochodzi z Polski (20%), Włoch i Francji. Jabłka w chłodniach zwykłych (78% wszystkich przechowalni) są przetrzymywane do marca, a tylko 7% owoców jest wstawiane do komór z KA/ULO i te zachowują swoją jakość do maja. Aż 35% jabłek jest sprzedawane bezpośrednio z sadu, a 65% z tego za pośrednictwem podmiotów handlowych i eksporterów dysponujących własną bazą do przechowywania owoców. – W Mołdawii w ostatnich latach powstały także organizacje producentów, jak np. Moldova Fruit, w której szeregach jest 150 członków. Owoce przez nich produkowane są przeznaczane w 100% na eksport. Lokalne sieci handlowe, jak Fidesco czy Metro, kupują tylko niewielkie ilości jabłek, głównie pochodzących z kilku wyspecjalizowanych, niewielkich sadów – mówił K. Woźniak.

 

Ukraińskie sady zajmują powierzchnię ok. 140 tys. hektarów. W 2014 r. produkcja jabłek w tym kraju przekroczyła 1,2 mln ton. Średnia wielkość gospodarstwa to 2–50 ha (fot. 3), a plonowanie jest na poziomie 12–35 t/ha.

Fot. 3. Farmerski sad pod Nemirowem

Średnio pojedyncze gospodarstwo produkuje rocznie 3–4 tys. ton jabłek, podczas gdy najwięksi „gracze” dostarczają nawet 15 tys. ton (np. Svarog CFC – fot. 4). Koszt produkcji 1 kg jabłek na Ukrainie to 0,40–0,85 zł. W doborze odmian w tamtejszych sadach dominują ‘Golden Delicious’ (25%), odmiany z grupy ‘Jonagolda’ (15%), ‘Renet Simirenko’ (17%) i ‘Idared’ (10%), a wśród pozostałych są: ‘Šampion’, ‘Gala’, ‘Granny Smith’ i ‘Fuji’. 

Fot. 4. Sady korporacji Swarog

Dość dobrze rozwinięta na Ukrainie jest infrastruktura do przechowywania owoców (fot. 5) – 50% stanowią chłodnie z KA/ULO, w których jabłka są przechowywane do maja/czerwca (średnia wielkość komory to 450–800 m³). – Jakość jabłek produkowanych w ukraińskich sadach sprawia, że połowa jest przeznaczana do przemysłu przetwórczego, a z pozostałych 50% tylko 20% jest sprzedawane przez sieci supermarketów (Fozzy Group, Kviza Trade, Garant Trade, Aushan, ATB-market, Pakko, MetroGroup), natomiast 10% jest eksportowane – informował K. Woźniak. Ukraina eksportuje coraz więcej jabłek: w 2009 r. było to 30 tys. t, podczas gdy w 2012 r.– już 140 tys. t. Ceny uzyskiwane za jabłka od końca stycznia 2015 r. były stosunkowo atrakcyjne – 0,55–0,62 euro/kg. Jednak nadal udział Polski jako eksportera jabłek na Ukrainę pozostaje duży – ok. 80% owoców pochodzi z Polski, 8% z Włoch, 5% z Francji, 5%z Belgii i 2% z Holandii. Ukraina importuje także pakowane pojedynczo owoce ‘Fuji’ z Chin. W 2014 r. jabłka z importu okazały się zbyt drogie z powodu osłabienia waluty na Ukrainie.

 

Fot. 5. Obiekt logistyczny pod Winnicą

W 2014 r. zbiory jabłek w Serbii szacowano na ok. 320 tys. ton (fot. 6). W tym kraju produkcja owoców odmiany ‘Idared’ (30%) maleje, a ‘Golden Delicious’ jest na stabilnym poziomie ok. 20%, natomiast wśród konsumentów rośnie zapotrzebowanie na odmiany ‘Granny Smith’, ‘Jonagold’ i jego sporty (11%),‘Red Delicious’ (8%) oraz odmianę ‘Gala’, której nasadzeń wciąż przybywa (zbiór owoców na początku sierpnia – fot. 7).

W serbskich sadach obecne są także klubowe odmiany Modi^®, Kiku^® i Pink Lady^® (uprawiane legalnie przez członków grupy Delta Agrar) oraz ‘Fuji’, ‘Braeburn’ i ‘Mutsu’. Serbia dysponuje bazą przechowalniczą na ponad 140 tys. ton jabłek, z czego więcej niż 60% komór stanowią obiekty z KA/ULO. Na rynku działa 25 firm, których potencjał przekracza 70 tys. ton jabłek. 

Fot. 6. Sady w Serbii zajmują coraz większe areały
 

Fot. 7. Owoce 'Gali' dojrzewają już na początku sierpnia

W nowoczesnych sadach rosną drzewa nowych, pożądanych na rynkach eksportowych odmian, sady są nawadniane i zabezpieczone siatkami antygradowymi (fot. 8), plonowanie jest wysokie, a jakość jabłek – deserowa (udział owoców jakości „przemysłowej”– niski). Dodatkowo grupy producenckie, podobnie jak w Polsce, dysponują bazą przechowalniczą i maszynami do przygotowania owoców do sprzedaży (nowoczesne linie sortujące i pakujące).

 

Fot. 8. Serbskie sady zabezpieczone siatkami przeciwgradowymi

Jabłka z Serbii w dużym stopniu zaopatrują rynek rosyjski. Do końca marca eksport przekroczył 120 tys. ton, podczas gdy w całym sezonie 2013/2014 było to jedynie 80 tys. ton. Jak stwierdził K. Woźniak, kraj ten jest nastawiony na produkcję jabłek stricte pod rynek rosyjski, gdyż embargo wprowadzone w sierpniu ub.r. Serbii nie obejmuje. Ponadto serbskich sadowników zadowalają ceny uzyskiwane za jabłka wysyłane na tamtejszy rynek (koszt robocizny w Serbii jest stosunkowo niski – 8 zł/godz.).

Dorota Łabanowska-Bury
Fot: 1,2 K. Woźniak, 3-5.P. Grel, 6-8 A. Paradowski

Artykuł pochodzi z nr 5/2015 „Hasła Ogrodniczego”