W 1984 roku została uchwalona Polska Norma dotycząca wymagań jakościowych co do podkładek dla drzew i krzewów owocowych. W bieżącym roku została ona znowelizowana i najprawdopodobniej od 2000 r. powinna być zalecona do powszechnego stosowania.
| W stosunku do starej normy z nowej usunięto dotychczasowy podział podkładek na dwa wybory (I i II ), a wprowadzono wymagania minimalne dla podkładek generatywnych oraz wegetatywnych rozmnażanych tradycyjnie (kopczykowanie), sadzonek z kultur in vitro, a także podkładek z tarczką okulizacyjną lub ze zrazem odmiany uprawnej (tabela). Poza tym zwiększono o jeden milimetr najmniejszą dopuszczalną grubość podkładek generatywnych śliwy, wiśni, czereśni, brzoskwini i moreli oraz zastąpiono pojęcie „liczba korzeni” nowym — „liczba miejsc wyrastania korzeni”. Dopuszczono także do obrotu dwuletnie siewki Węgierki Wangenheima. | ||
| WYGLĄD PODKŁADEK | ||
Ich pęd ma być prosty, pozbawiony cierni, bocznych rozgałęzień i fajkowatych zakrzywień przy szyjce korzeniowej. W przypadku podkładek wegetatywnych korzenie przybyszowe (dowolna ich liczba) powinny wyrastać w kilku miejscach dolnej części pędu (rys.). Rany po usuniętych rozgałęzieniach muszą być co najmniej częściowo zabliźnione lub zabezpieczone przed infekcją. Podkładki z kultur in vitro powinny posiadać dobrze wykształconą bryłę korzeniową.
| ||
| WIEK ORAZ ZDROWOTNOŚĆ PODKŁADEK | ||
| Podkładki dla drzew pestkowych (z wyjątkiem siewki Węgierki Wangenheima) oraz dla porzeczek i agrestu nie mogą być starsze niż jednoroczne. Natomiast podkładki dla drzew ziarnkowych oraz siewki Węgierki Wangenheima nie powinny mieć więcej niż 2 lata. Rośliny nie mogą być uszkodzone mechanicznie ani chemicznie, zaschnięte, przemarznięte oraz muszą być zdrowe — wolne od widocznych chorób i szkodników. Materiał przygotowany do obrotu należy posortować na klasy według grubości podkładek, w przedziałach co 2 mm. Do cech dyskwalifikujących daną grupę podkładek zalicza się: – zamieszanie podkładek — obecność w tej grupie innych gatunków czy typów; – silne uszkodzenia mechaniczne i chemiczne (np. u siewek złamanie korzenia głównego sięgające do szyjki korzeniowej); – niezabliźnione uszkodzenia gradowe i mechaniczne pędu głównego, o łącznej powierzchni przekraczającej 0,5 cm2, na wysokości do 20 cm nad szyjką korzeniową (w przypadku czereśni ptasiej przeznaczonej do szczepienia — na całej długości pędu); – zbrązowienie kory w okolicy pąków, wierzchołka i podstawy pędu; – zaschnięcie czy przemarznięcie korzeni lub pędów; – zaparzenie korzeni; – występowanie organizmów szkodliwych podlegających obowiązkowemu zwalczaniu oraz guzowatości korzeni. | ||
| SPRAWDZANIE JAKOŚCI | ||
| Aby stwierdzić, czy nie wystąpiły uszkodzenia mrozowe, należy przeciąć wzdłuż oraz w poprzek korzenie i pędy, a następnie sprawdzić barwę drewna i łyka. Zbrązowienie świadczy o uszkodzeniach mrozowych. Wiek podkładki ustala się na podstawie oględzin zewnętrznych i policzenia rocznych przyrostów (słoi drewna) na przekroju poprzecznym pędu. Wysokość podkładek sprawdza się poprzez zmierzenie, z dokładnością do 1 cm: – u wegetatywnych i pochodzących z kultur in vitro — odległości od podstawy pędu do jego wierzchołka; – u generatywnych — odległości od połowy szyjki korzeniowej do wierzchołka pędu. Grubość podkładek określa się mierząc suwmiarką ich średnicę, z dokładnością do 1 mm: w przypadku podkładek wegetatywnych — na wysokości 20 cm od podstawy pędu, u tych pochodzących z kultur in vitro — bezpośrednio nad bryłą korzeniową, a w przypadku generatywnych — w połowie długości szyjki korzeniowej. Na wyetiolowanej, podziemnej części podkładki, z wyjątkiem materiału pochodzącego z kultur in vitro, ustala się liczbę miejsc wyrastania korzeni. Powinny być co najmniej trzy takie miejsca — oddalone od siebie przynajmniej o 1 cm.
| ||
| PRZYGOTOWANIE DO SPRZEDAŻY | ||
| Wszystkie podkładki z wyjątkiem tych z kultur in vitro należy oferować w wiązkach, w których — w przypadku orzecha włoskiego — powinno się znajdować po 25 roślin, a przy innych gatunkach po 50 sztuk. Każdą wiązkę należy związać w dwóch miejscach materiałem nie powodującym uszkodzenia kory, na przykład grubym sznurkiem. Do każdej takiej partii podkładek musi być dołączona etykieta zawierająca co najmniej następujące dane: nazwa gatunku i typu, przedział grubości, status zdrowotnościowy (WW — wolne od wirusów, TW — testowane na obecność wirusów, NT — nietestowane na obecność wirusów) oraz nazwę i adres producenta. | ||
| KORZYŚCI Z WYPROWADZENIA NOWEJ NORMY | ||
| Nowa norma wymusza poprawę jakości produkowanych podkładek — zarówno pod względem stopnia ich ukorzenienia, jak i grubości. Od tej pory szkółkarz będzie musiał zwracać baczniejszą uwagę na to, skąd wyrastają korzenie przybyszowe i na jakiej długości podstawy pędu, niż na to, ile ich jest. Norma nakłada też obowiązek dokładnego sortowania podkładek wg określonych klas grubości (o istnieniu pierwszego i drugiego wyboru należy zapomnieć). Wymogi te są identyczne, jak standardy obowiązujące od dawna w krajach Unii Europejskiej. Wejście w życie nowej normy powinno przynieść korzyści szkółkarzom produkującym sadowniczy materiał nasadzeniowy. Kwatery szkółek będą bowiem zakładane z materiału bardziej jednolitego jakościowo, w porównaniu z podkładkami ukorzenionymi w niejednakowym stopniu i znacznie zróżnicowanymi pod względem grubości pędu (obecnie w przypadku podkładek wegetatywnych i przy uwzględnieniu tylko dwóch wyborów różnica w ich grubości sięga 5–7 mm). Ostatnio obserwuje się także zwiększone zapotrzebowanie na podkładki ściśle określonej grubości przydatne do szczepienia zimowego w ręku. Cena dobrze ukorzenionych podkładek będzie więc zależała od klasy grubości, co w efekcie może okazać się dla szkółkarzy korzystniejsze niż przy podziale podkładek na I i II wybór. Sadownicy skorzystają pośrednio z wprowadzenia nowej normy, głównie poprzez łatwiejszy dostęp do drzewek wysokiej jakości. | ||
