Sadownictwo

W pierwszej części artykułu (HO 4/2006) przedstawiłem niemieckie gospodarstwo, w którym uprawia się wiele gatunków sadowniczych. Właściciele tego gospodarstwa mają dwa sklepy, w których sprzedają produkowane u siebie owoce, a także pozyskane z zewnątrz — dla zwiększenia atrakcyjności oferty — owoce, warzywa i przetwory. Poniżej opisuję kolejne niemieckie gospodarstwo sadownicze prowadzące punkt detaliczny, w którym zbywa się wyłącznie owoce własnej produkcji.

Podkładki zalecane dotychczas do produkcji drzewek jabłoni charakteryzują się odmienną wrażliwością na choroby. Do najniebezpieczniejszych chorób jabłoni wielu badaczy zalicza zarazę ogniową (Erwinia amylovora). Dotychczas nie otrzymano środków, których użycie mogłoby uwolnić drzewa od tej choroby kwarantannowej. Wśród odmian i podkładek dla jabłoni wyróżnia się natomiast klony, które są mniej podatne lub bardziej na nią odporne.

Znaczny wpływ na jakość drzewek owocowych w szkółce ma przebieg pogody. Z czynników klimatycznych największą rolę w produkcji sadowniczej i szkółkarskiej odgrywają: temperatura powietrza, nasłonecznienie, opady atmosferyczne i wiatr.

Jednym z problemów szkółkarzy jest wybór odpowiedniej metody oraz terminu okulizacji. Wynik tego zabiegu oraz efekt pracy, czyli ilość i jakość otrzymywanych drzewek, zależą zarówno od czynników biologicznych, takich jak podkładka oraz odmiana szlachetna, jak i od umiejętności okulizującego, a także zabiegów agrotechnicznych i przebiegu pogody.

W ubiegłym roku zamieściłam na łamach "Szkółkarstwa" (nr 1–3) artykuł pt. "Moda na stare odmiany jabłoni", w którym przybliżyłam Czytelnikom historię uprawy jabłoni w Polsce i opisałam odmiany, jakie jeszcze można napotkać w starych przydomowych sadach lub w kolekcjach pomologicznych w kraju. Tym razem chciałabym podzielić się wrażeniami z ubiegłorocznych ekspedycji terenowych, w których brałam udział, a podejmowanych corocznie przez Instytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin w celu pozyskania ciekawych, starych, nieraz tylko lokalnie uprawianych odmian.

Przędziorki od kilku już lat są bardzo uciążliwymi szkodnikami w sadach. W wielu z nich każdego roku wykonuje się co najmniej dwa zabiegi zwalczające, a mimo to w niektórych okresach liczebność i szkodliwość tych roztoczy wzrasta bardzo szybko. Do sytuacji takich dochodzi w warunkach sprzyjających szybkiej ich reprodukcji — wysokiej temperatury i małej wilgotności powietrza. W minionym sezonie wegetacyjnym dużą liczebność tych szkodników notowano zwłaszcza w jego drugiej połowie, toteż w niektórych sadach jeszcze na początku września zwalczano przędziorki. Obecnie w sadach stwierdza się dużo jaj zimowych przędziorka owocowca (fot. 1). Sadownicy są zaniepokojeni, chcieliby pozbyć się tego roztocza. Aby to uczynić, trzeba w zagrożonych sadach koniecznie wykonać zabieg zwalczający już przed kwitnieniem drzew — można wykorzystać do tego celu, między innymi, preparaty olejowe.

Regulowanie kształtu i zagęszczenia korony z uwzględnieniem typu wzrostu i owocowania odmiany to główny cel cięcia grusz. Nieprawidłowe cięcie lub jego brak stanowią duży błąd w uprawie tych drzew. Zwłaszcza gdy weźmie się pod uwagę, że grusza jest bardzo wymagająca pod względem stanowiska oraz cięcia i prowadzenia drzew — reaguje obniżeniem plonowania na wszelkie braki w tym zakresie.

Chociaż Dania należy do mniej ważnych producentów owoców w Unii Europejskiej, tradycje sadownicze są jednak w tym kraju długie. Jabłko w języku duńskim to abild, a słowo Abildgrde oznaczające sad pojawiło się w piśmiennictwie tego kraju już w 1241 roku. Obecnie najważniejszy rejon produkcji sadowniczej w Danii to wyspa Funen, gdzie klimat jest nieco cieplejszy niż w pozostałych rejonach kraju. Podstawowymi produktami sadowniczymi są jabłka, gruszki, a także owoce miękkie (tab. 1). Duńscy sadownicy (oraz producenci warzyw) są dobrze zorganizowani — 50% warzyw i owoców sprzedaje się za pośrednictwem organizacji producenckich. Do takich grup należy ponad 40% sadowników. Przy okazji kongresu Prognosfruit 2005 w Danii miałem okazję zwiedzić jedno z największych gospodarstw sadowniczych w tym kraju.

Czechy, z towarową produkcją 2000 ton gruszek, są ich najmniejszym producentem w Europie. Na uwagę zasługuje jednak duża liczba odmian grusz, jakie w ostatnich latach udało się wyhodować w tym kraju. Większa ich część spełnia wymagania stawiane odmianom polecanym do produkcji towarowej. Poniżej przedstawiam nowe odmiany, uporządkowane zgodnie z porą ich dojrzewania w sadzie.