Nowe odmiany wrzosów pączkowych
Wrzosy należą do ulubionych roślin ozdobnych Niemców. Co roku produkują i przekazują oni na rynek przeszło 110 milionów sztuk rozmaitych odmian wrzosu pospolitego. Obecnie największym zainteresowaniem cieszą się tzw. wrzosy pączkowe z grup Garden Girls® i Beauty Ladies®. Dzięki trwałym pąkom kwiatowym rośliny te są przydatne do sadzenia nie tylko w ogrodach, ale także do uprawy w pojemnikach na balkonach, tarasach czy werandach. W Niemczech są chętnie wykorzystywane również do dekoracji grobów.
Hodowcą odmian z grupy Garden Girls® jest Kurt Kramer (czyt. też. „Szkółkarstwo” 1/2013 – red.). Jego pierwsze kreacje pojawiły się na rynku w 1981 r. i od tamtej pory asortyment tych wrzosów jest sukcesywnie wzbogacany o nowe odmiany (wszystkie chronione licencją). W 2012 r. premierę miały: ‘Gina’ – pędy są wyprostowane, pąki kwiatowe ciemnoróżowe; ‘Juliette’ – rośliny mają wniesiony pokrój, są szerokie, pąki kwiatowe intensywnie różowe; i ‘Tessa’ – rośliny są szerokie o pędach wzniesionych, liście żółtawe, pąki kwiatowe jasnoczerwone.
Hodowcą pierwszych odmian tworzących grupę Beauty Ladies® jest Holender Henk Hoekert. Pojawiły się one na rynku około 8 lat temu, obecnie znanych jest 40 odmian zaliczanych do tej grupy. W Niemczech do tej pory sprzedano około 25 milionów wrzosów Beauty Ladies®. W 2012 r. asortyment powiększył się o 9 nowych kreacji: ‘Anna-Sofie’ – rozrasta się szeroko, liście są żółtawe, pąki jasnofioletowe, odmiana średnio wczesna; ‘Mandy’ – rośliny mocno rozkrzewione, pąki jasnoróżowe; ‘Sandra’ – wzrost półwyprostowany, pąki intensywnie błyszczące, różowoczerwone, późna; ‘Laura’ – rośliny zwarte, o łodygach ukośnie wzniesionych, pąki ciemnofioletowe, wczesna; ‘Michelle’ – łodygi wyprostowane, wzniesione, pąki liliowe, średnio wczesna; ‘Sabine’ – rośliny zwarte, o łodygach rosnących ukośnie, pąki intensywnie ciemnoczerwone; ‘Sanne’ – rośliny o łodygach wzniesionych, pąki błyszcząco czerwone, ułożone bardzo gęsto, średnio wczesna; ‘Sissi’ – rośliny o łodygach rosnących ukośnie, pąki błyszcząco czerwone, bardzo trwałe; ‘Saphira’ – rośliny o łodygach rosnących ukośnie, pąki błyszcząco liliowe, bardzo trwałe. Bardzo ciekawymi odmianami, które nie tworzą pąków kwiatowych, ale charakteryzują się atrakcyjnymi liśćmi ułożonymi gęsto na grubych pędach, są ‘Sydney’ oraz ‘Stockholm’ – u pierwszej z nich są one żółte, u drugiej – zielone (fot. 1). Często określa się je jako rośliny strukturalne.
Najmniej znaną grupą wrzosów pączkowych jest CalluNova® (fot. 2), której hodowcą jest Christoph Kappert z Hörstel w Niemczech (Nadrenia Północna-Westfalia). Różnią się one od oferowanych dotychczas odmian szybszym wzrostem, mocniejszą budową roślin oraz barwą liści, które są srebrzystozielone. Mają pąki białe, czerwone, brązowe, lila, jasnoczerwone i różowe.
Fot. 2. Przedstawicielka grupy CalluNova® wrzosów pączkowych, fot. C. Kappert
[NEW_PAGE]Wyniki doświadczeń
Przycinanie pędów. W niemieckim Zakładzie Doświadczalnym Roślin Ozdobnych w Bad Zwischenahn wykazano, że w uprawie odmian wrzośca delikatnego (Erica gracilis), zaliczanych do grupy Heidi’s, ostatnie cięcie wykonane 19 maja zapewnia otrzymanie roślin większych i kwitnących dwa tygodnie wcześniej (już na początku października) w porównaniu z okazami przycinanymi 1 czerwca.
Fungicydy w sadzonkowaniu wrzośca delikatnego. W Bad Zwischenahn testowano skuteczność fungicydów do zwalczania grzybów z rodzajów Botrytis, Rhizoctonia, Pythium i Phytophthora, niszczących sadzonki podczas ukorzeniania. Najskuteczniejszy w ochronie ukorzenianych sadzonek okazał się preparat Fenomenal w dawce 3 g/m2, zawierający fosetyl glinu i fenamidon. W Niemczech środek ten jest coraz częściej stosowany w rozmnażaniu wegetatywnym roślin wrzosowatych – wrzosów, wrzośców, golterii rozesłanej, azalii doniczkowych oraz w produkcji młodych roślin skimii japońskiej, a także roślin rabatowych i balkonowych. Inne badane fungicydy, np. Teldor, Switch i Signum, stosowane podczas ukorzeniania sadzonek odmian wrzośca delikatnego okazały się lepsze jedynie w zwalczaniu szarej pleśni. Doświadczenia dotyczące skuteczności fungicydów w ochronie sadzonek roślin wrzosowatych przed chorobami grzybowymi są kontynuowane.
Herbicydy. We wspomnianym ośrodku badawczym oceniano także skuteczność herbicydów w uprawie wrzosu pospolitego, wrzośca darlejskiego ‘Kramer’s Rote’ i dwóch odmian golterii rozesłanej. Użyto herbicydów: Aramo, Callisto, Sencor WG i Sencor SC. Aramo, stosowany do niszczenia chwastów jednoliściennych w dawce 2 l/ha, testowane rośliny wrzosowate zniosły dobrze, jedynie na odmianie ‘Amethyst’ wrzosu pączkowego wystąpiły lekkie uszkodzenia, które później częściowo się zregenerowały. Preparat Callisto użyty w maksymalnej dawce 1,5 l/ha wyraźnie szkodził wrzoścom i golterii. Sencor WG i Sencor SC w maksymalnej dawce 0,75 kg/ha (w formie płynnej) uszkadzały wrzośce i golterie, nie miały natomiast niekorzystnego wpływu na wrzosy. Do zwalczania karmnika rozesłanego (Sagina procumbens) najlepszy okazał się Sencor WG, a Sencor SC oddziaływał słabiej. Pozostałe herbicydy w walce z tym chwastem były mało skuteczne. Porostnicę wielopostaciową (Marchantia polymorpha) efektywnie niszczyły obydwa preparaty Sencor, a także Callisto. Aramo zaś nie zapobiegał jej rozprzestrzenianiu się wcale.
Zamieranie pojedynczych pędów wrzośców
W Niemczech w produkcji szkółkarskiej odmian wrzośca czerwonego i darlejskiego występuje w ostatnich latach niepokojące zjawisko zamierania pojedynczych pędów. Dzieje się to latem, przy skrupulatnym przestrzeganiu wszystkich zabiegów agrotechnicznych. Z chorych pędów został wyizolowany grzyb Pestalotiopsis sydowiana, ale nie ma całkowitej pewności, że właśnie ten patogen jest jedynym sprawcą obumierania tkanek pędów. Na przykładzie rozmaitych klonów odmiany ‘Kramer’s Rote’ wrzośca darlejskiego, pochodzących z kilku szkółek, sądzono, że poszczególne klony mogą wykazywać zróżnicowaną podatność genetyczną na porażenie przez ten patogen. Dalsze badania w zasadzie wyeliminowały to przypuszczenie. W zwalczaniu choroby skuteczne okazały się fungicydy Bravo, Purgil i Amistar Opti.
Producentom, którzy stwierdzili obumieranie pojedynczych pędów wrzośców powodowane przez grzyb P. sydowiana, zaleca się pobieranie sadzonek ze zdrowych roślin matecznych, zasilanie ich nawozem płynnym łącznie z nawozem o spowolnionym działaniu przeznaczonym dla wrzośców, regularne opryskiwanie fungicydami (od czerwca, co 14 dni), takimi jak np. Switch, Sportak 45 EW, Malvin WG, Bravo, Purgil czy Amistar Opti, oraz ścisłe przestrzeganie zasad higieny. W stacji doświadczalnej Bad Zwischenahn prowadzone są dalsze badania w celu lepszego poznania przyczyn obumierania pędów u wrzośców.
[NEW_PAGE]Nowe odmiany różaneczników
Wiele ciekawych odmian pojawiło się wśród różaneczników zawsze zielonych wielkokwiatowych. ‘Barbados’ (hodowca – Ernst Stöckmann) to wzniesiony, szeroki krzew o ciemnozielonym ulistnieniu. Kwiaty intensywnie czerwone, z nielicznymi ciemniejszymi cętkami na górnym środkowym płatku, zebrane w luźnych kwiatostanach. ‘Metallica’ (hodowca – Hans Hachmann) – 10-letnie krzewy osiągają wysokość około 1,4 m i szerokość 1,6 m. Ulistnienie ciemnozielone. Kwiaty jasnolilabłękitne z dużym ciemnofioletowym rysunkiem na górnym środkowym płatku, średnicy do 10 cm, zebrane po 14–21 w kwiatostany o średnicy 13–15 cm (fot. 3). Na północy Niemiec kwitnie od 20 maja do 17 czerwca. ‘Raphaela’ (hodowca – Hans Hachmann) – 10-letnie krzewy osiągają wysokość 70 cm i szerokość 90 cm. Kwiaty (fot. 4) są wielobarwne. Otwarte są jasnopurpurowe z odcieniem czerwonym na brzegu płatków, z dużym złocistożółtym rysunkiem na górnym środkowym płatku i białawymi napływami na pozostałych płatkach. Mają średnicę 7–9 cm i są zebrane po 10–15 w stożkowate, zwarte kwiatostany, pojawiające się od połowy kwietnia do początku maja. Są bardzo piękne. ‘Saskia’ (hodowca – Hans Hachmann) – 10-letnie krzewy wyrastają do wysokości 1,1 m i szerokości 1,3 m. Dzwonkowate kwiaty o szerokości 7,5– 10 cm mają podstawową barwę białą z purpuroworóżowym rąbkiem i delikatnym zielonkawożółtym rysunkiem na górnym, środkowym płatku (fot. 5). Są zebrane po 13–17 w półkuliste kwiatostany o średnicy 13–15 cm. Na północy Niemiec kwitnie od 9 maja do 1 czerwca. ‘Weissenburg’ (hodowca – Klaus Heger) wywodzi się z różanecznika jakuszimańskiego. Krzewy 10-letnie dorastają do wysokości 70 cm i szerokości 1 m. Kwiaty w pąku mają delikatny odcień różowy, po rozwinięciu są czysto białe, średnicy 6–7 cm, zebrane po około 19 w zwarte kwiatostany o średnicy około 13 cm. Na północy Niemiec kwitnie od 8 do 25 maja. Uważana za kreację raczej amatorską.
Fot. 3. Nowe wielkokwiatowe odmiany różanecznika zawsze zielonego: ‘Metallica’…
Fot. 4. …‘Raphaela’…
Fot. 5. …i ‘Saskia’
Warto także zwrócić uwagę na dwie nowe odmiany azalii (hodowcą obydwu jest Hans Hachmann). ‘Bonny’ – należy do grupy Knap-Hill. Krzewy 10-letnie mają wysokość 1 m i szerokość 1,2 m. Liście jesienią przybierają barwę pomarańczowoczerwoną do czerwonobrązowej. Kwiaty o średnicy 5–7 cm, o podstawowej barwie purpuroworóżowej z wyraźną pomarańczową plamą, zebrane są po 13–14 w kwiatostany o średnicy około 10 cm. Kwitną od końca maja do połowy czerwca. Po jednym z rodziców, tj. po azalii lepkiej (R. viscosum), odziedziczyły silny zapach. ‘Cinzia’ – należy do grupy Occidentale. Krzewy 10-letnie wyrastają do wysokości około 1 m i szerokości 1,2 m. Białe kwiaty o średnicy 7–8 cm mają bardzo delikatny różowawy odcień i intensywny, przyjemny zapach odziedziczony po azalii zachodniej (R. occidentale). Na górnym środkowym płatku znajduje się duża złocista do jasnożółtej plama (fot. 6). Zebrane po 7–13, tworzą kwiatostany o średnicy 10–14 cm. Kwitnienie trwa od 20 maja do 20 czerwca. Młode, rozwijające się liście są czerwonawe, a jesienią przebarwiają się na kolor brązowoczerwony do żółtopomarańczowego.
Fot. 6. Jedna z ciekawszych nowych odmian azalii – ‘Cinzia’
Na podstawie DEGA Produktion und Handel 5/2012; Gärtnerbörse 1/2012 i Gartenpraxis 4/2012
Prof. dr hab. Mieczysław Czekalski
Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu
Fot. 3–6 H. Hachmann Baumschulen
Artykuł pochodzi z numeru 2/2013 dwumiesięcznika „Szkółkarstwo”