Produkcja róż na płatki

Zapach płatków róż od stuleci wzbudza wiele emocji i pożądanie. Jest przyjemny, dzięki czemu wykorzystuje się go w przemysłach kosmetycznym i spożywczym. W starożytności i na przełomie nowej ery pozyskiwaniem olejku zajmowano się na Dalekim i Bliskim Wschodzie. Obecnie zakładane są plantacje róż z przeznaczeniem na zbiór płatków tych roślin. Coraz częściej odmian o takim zastosowaniu poszukują także hobbyści, może warto więc i o nie poszerzyć ofertę szkółki?

Ogólne informacje
Głównymi ośrodkami uprawy róż w celu pozyskiwania płatków i produkcji olejku różanego są Bułgaria, Turcja i Francja, choć plantacje zakładane są w tym celu także w Chinach, Maroku i Chile. W Polsce nie spotyka się ich. Olejki eteryczne uzyskuje się metodami destylacji parowej, ekstrakcji lub wyciskania. Aby otrzymać 1 kg olejku różanego, potrzeba nawet 3–4 t płatków (plon z 1–1,5-hektarowej plantacji).

Płatki zbiera się z kwiatów lekko przekwitających, ale kiedy mają jeszcze wyraźną barwę typową dla odmiany lub gatunku. Te, z których płatki łatwo opadają przy poruszeniu krzewem, są już wypłowiałe i mają słaby zapach. Z kwiatów nie w pełni rozwiniętych płatki zbiera się trudniej. Czynność tę najlepiej przeprowadzać w godzinach porannych, ale gdy rośliny są suche. Płatki zbiera się ręcznie (fot. 1), umieszcza najpierw w koszyczkach zawieszanych na szyi, a następnie przesypuje się do czystych, białych, płóciennych worków (fot. 2). Najlepiej, gdy mogą być złożone w chłodni. Do celów przetwórczych, zarówno do pozyskiwania olejków, jak i na konfitury, wykorzystuje się płatki świeże, dlatego należy je jak najszybciej dostarczyć do odbiorcy.


Fot. 1. Płatki róż zbiera się ręcznie…


Fot. 2. …i umieszcza w białych płóciennych woreczkach

Wydajność płatkowa krzewów jest bardzo różna, zależy od gatunku i odmiany. Do najbardziej cennych należą pełnokwiatowe, przyjemnie pachnące odmiany róż historycznych (np. ‘Louise Odier’ – fot. 3, ‘Charles de Mills’ – fot. 4, ‘Rose de Rescht’), niektóre róże angielskie wyhodowane przez Davida Austina (m.in. ‘L.D. Braithwaite’, ‘Heritage’) czy formy naturalne (róża pomarszczona i jej odmiana ‘Hansa’ – fot. 5). Jeden kwiat dostarcza przeciętnie kilkudziesięciu płatków o masie 6–10 g. Z 4–6-letniego krzewu można zebrać już 180–300 g świeżych płatków. Przy rozstawie sadzenia 1 x 3 m z młodej, hektarowej plantacji można uzyskać 600–990 kg płatków. W wypadku starszych, w pełni wydajnych nasadzeń plon powinien wynieść do 3–4 t płatków/ha, w zależności od odmiany i warunków uprawy. Róże pachnące o kwiatach pojedynczych są kilka, a nawet kilkanaście razy mniej wydajne niż odmiany o dobrze wypełnionych kwiatach i uprawa takich krzewów (np. róża pomarszczona, róża francuska) jest zupełnie nieopłacalna.


Fot. 3. Do najcenniejszych odmian róż pod względem pozyskiwania płatków należą ‘Louise Odier’…


Fot. 4. …i ‘Charles de Mills’


Fot. 5. Róża pomarszczona ‘Hansa’

Zakładając plantację w celu pozyskiwania płatków, należy przeprowadzić rozpoznanie rynku, w szczególności zainteresowania tym produktem ze strony zakładów kosmetycznych oraz przetwórstwa spożywczego. Po uwzględnieniu zapotrzebowania i cen zbytu można przystąpić do kalkulacji nadwyżki bezpośredniej i podejmowania decyzji o takiej uprawie. Róże francuska czy pomarszczona charakteryzują się silnym zapachem typowym dla starych odmian, ale z uwagi na pojedyncze kwiaty są mało wydajne w pozyskiwaniu płatków. Ponieważ większość tych gatunków i odmian kwitnie w ciągu 2– 4 tygodni, płatki należy zbierać co kilka dni.[NEW_PAGE]Róże polecane do uprawy na płatki
Róża damasceńska (Rosa x damascena) to mieszaniec kilku gatunków róż, powstały w basenie Morza Śródziemnego i uprawiany od czasów starożytnych. Ceniony ze względu na głęboki i przepiękny zapach kwiatów. Płatki są powszechnie wykorzystywane w przemyśle perfumeryjnym i spożywczym, a największym rejonem uprawy tego mieszańca jest tzw. Dolina Róż w Bułgarii, z miastem Kazanłyk, które jest stolicą tego regionu, tłumnie odwiedzanego przez turystów w czasie kwitnienia róż. Ocenia się, że blisko 70% światowej produkcji płatków pochodzi obecnie z tego regionu. W Polsce oferowana jest przez niektóre szkółki róża ‘Kazanlik’ (fot. 6), która jest synonimową nazwą starej odmiany ‘Trigintipetala’ róży damasceńskiej uprawianej w Bułgarii od wieków.


Fot. 6. Róża damasceńska ‘Kazanlik’ (syn. ‘Trigintipetala’) od wieków uprawiana jest w celu pozyskiwania płatków

Róża francuska (R. gallica) osiąga wysokość około 1 m, daje odrosty korzeniowe. Krzewy te są mało wydajne z uwagi na pojedyncze lub półpełne kwiaty. Są niewybredne co do gleby i łatwe w uprawie. W obrębie tego gatunku uzyskano kilkadziesiąt odmian, w celu uprawy na płatki polecane są wyjątkowo pachnące i obficie kwitnące: ‘Ambroise Paré’, ‘Duchesse de Montebello’ (fot. 7), ‘Officinalis’ (fot. 8), ‘Versicolor’.


Fot. 7. Wśród róży francuskiej w celu pozyskiwania płatków do produkcji polecane są odmiany ‘Duchesse de Montebello’…


Fot. 8. …i ‘Officinalis’

Róża stulistna (R. x centifolia) to mieszaniec kilku gatunków róż powstały we Francji pod koniec XVI w. Kwiaty ma bardzo pełne, ciężkie, w barwach bieli, różu i czerwieni, o wspaniałym zapachu. Krzew zaczyna kwitnąć na początku czerwca. W uprawie spotyka się też jej sport – różę mchową (R. x centifolia var. muscosa), w tym odmianę kędzierzawą (‘Cristata’ – fot. 9). Obecnie obie są rzadko dostępne. Mają pełne, różowe, silnie i przyjemnie pachnące kwiaty, działki kielicha pokryte są gęsto drobnymi, zielonymi włoskami lub – jak u odmiany ‘Cristata’ – dodatkowo skędzierzawione.


Fot. 9. Róża mchowa ‘Cristata’

Róża pomarszczona (R. rugosa) to gatunek dalekowschodni bardzo odporny na suszę, dobrze rosnący na słabych glebach, ale mało wydajny w celu produkcji płatków. Pod uwagę można brać trzy jego odmiany: dwie osiągające wysokość nawet do 2 m – ‘Hansa’ o pełnych, ciemnoróżowoczerwonych kwiatach i ‘Thérese Bugnet’ – o pełnych, jasnoróżowych oraz słabiej rosnącą (do 1,5 m) ‘Moje Hammarberg’ (fot. 10) o dużych, pachnących kwiatach, stosunkowo wydajnych pod względem liczby płatków.


Fot. 10. Róża pomarszczona ‘Moje Hammarberg’

Wśród innych róż o pochodzeniu mieszańcowym i obficie tworzących pachnące, dobrze wypełnione kwiaty warto wymienić: ‘Charles de Mills’ – różę historyczną z grupy francuskich, niezwykle obficie kwitnącą, o bordoworóżowych, bardzo dużych i pachnących kwiatach, osiągającą wysokość do 1,5 m; ‘Louise Odier’ – obficie kwitnącą różę burbońską, kwiaty rozwijają się w ciągu 2–3 tygodni (w zależności od pogody) od początku czerwca, są jasnoróżowe, pełne, przyjemnie pachnące. Z uwagi na obfite kwitnienie dostarcza dużej liczby płatków, które łatwo się zbiera. Dorasta do wysokości 2 m; ‘Rose de Rescht’ – odmiana z grupy róż damasceńskich, o kwiatach bardzo pełnych, ciemnoczerwonoróżowych, bardzo przyjemnie pachnących. Odmiana o wysokiej wydajności płatkowej, długo kwitnąca. Krzewy osiągają wysokość do 1 m.
 
Dr Adam Marosz
Instytut Ogrodnictwa w Skierniewicach
Fot. 1-10 A. Marosz

Artykuł pochodzi z numeru 6/2016 dwumiesięcznika „Szkółkarstwo”

Related Posts

None found

Poprzedni artykuł77,6 mln ton jabłek wyprodukują sadownicy na świecie w tym sezonie
Następny artykułW UE na śmieci trafia rocznie 20 proc. produkowanej żywności

5 KOMENTARZE

  1. Odpowiadam na pytanie z przymrużeniem oka. Kwiaty należą do kategorii „zapachowce”. W tej kategorii rozróżniamy a/ smrodniki, b/ śmierdziele, c/wabiki, d/urokliwce, e/czarowniki, f/powalające i g/uwodzące. Ktoś zechce przykłady – służę.

  2. Moim zdaniem najbliżej im do warzyw (liściowych) – i tak są chyba najczęściej stosowane. Choć nie akurat róże hodowane na płatki do konfitur….

  3. Hoduję trzy róże kazanlik. W tym roku zrobiłam konfiturę z ich płatków i oboje z mężem dostaliśmy okropnego rozwolnienia, zarówno spożywając na surowo, jak i po przegotowaniu. A rewolucja w brzuchu niesamowita. Róże nie były pryskane, zbierane codziennie rano, od razu przetwarzane – ucierane w makutrze z cukrem, z dodatkiem soku z cytryny. Nie wiem, co o tym myśleć. Mam półtorej kilo tej konfitury, mam ją wyrzucić?

ZOSTAW ODPOWIEDŹ

Wpisz treść komentarza
Wpisz swoje imię

ZGODA NA PRZETWARZANIE DANYCH OSOBOWYCH *

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany, podajesz go wyłącznie do wiadomości redakcji. Nie udostępnimy go osobom trzecim. Nie wysyłamy spamu. Pola, których wypełnienie jest wymagane, są oznaczone symbolem*.