Pysznogłówka dwoista w stanie naturalnym występuje w Ameryce Północnej. Rośliny tworzą słabo rozgałęzione, wyprostowane, czterokanciaste pędy, które osiągają wysokość 90–150 cm. Liście są krótkoogonkowe, jajowato-lancetowate, na brzegu ząbkowane, od spodu lekko owłosione. Podobnie jak pędy, wydzielają aromatyczny zapach bergamotki. Osadzone w okółkach purpurowe kwiaty tworzą główkowate kwiatostany, zdobiące roślinę od czerwca do września.
Odmiany pysznogłówki
W uprawie znajdują się kreacje, które są mieszańcami pysznogłówek dwoistej i dętej (M. fistulosa), często klasyfikowane jako pysznogłówka ogrodowa (M. hybrida). Do najczęściej spotykanych należą:
- ‘Adam’ – o kwiatach szkarłatnowiśniowych, dorasta do wysokości 90–100 cm, jest rośliną ekspansywną;
- ‘Balance’ – o kwiatach łososioworóżowych z brunatnoczerwonymi listkami okrywy, osiąga wysokość 120 cm;
- ‘Cambridge Scarlet’ – o kwiatach ciemnoszkarłatnych, jest ekspansywna, wyrasta do wysokości 90–120 cm;
- ‘Croftway Pink’ – o kwiatach jasnoróżowych, jej wysokość wynosi 90–130 cm;
- ‘Fireball’ – o kwiatach czerwonych, dorasta do wysokości 30–40 cm;
- ‘Lilac Prade’ – o kwiatach liliowych, osiąga wysokość do 90 cm, jest ekspansywna;
- ‘Prärienacht’ – o kwiatach purpurowofioletowych i wysokości 150 cm;
- ‘Schneewittchen’ – o kwiatach białych, dorasta do wysokości 100 cm;
- ‘Scorpion’ – o kwiatach intensywnie purpurowofioletowych, osiąga wysokość 90–140 cm;
‘Scorpion’
- grupa Lace – charakteryzuje się zwartym pokrojem i wysokością roślin 30–60 cm oraz dużą tolerancją wobec mączniaka, przedstawicielkami tej grupy są: ‘Cranberry Lace’ – o różowych kwiatach, ‘Pink Lace’ – o różowoczerwonych oraz ‘Sugar Lace’ – o czerwonopurpurowych;
- grupa Panorama – o kwiatach czerwonych, szkarłatnoczerwonych oraz różowych, rośliny dorastają do wysokości 90–120 cm.
Rozmnażanie pysznogłówki
W zależności od odmiany pysznogłówka może być rozmnażana z siewu, przez sadzonki pędowe lub w kulturach tkankowych. Wiele nowych kreacji jest chronionych i przy rozmnażaniu wegetatywnym należy uzyskać licencję od ich hodowcy. Termin siewu przypada od stycznia do kwietnia (produkcja letnia na zewnątrz) lub od czerwca do sierpnia (pod osłonami). W 1 g jest około 1400 nasion, a do wyprodukowania 1000 roślin należy ich wysiać 3 g. Nasiona najlepiej umieszczać w paletach wielootworowych i przykrywać cienką (do kiełkowania wymagany jest dostęp światła) warstwą wermikulitu, co zapewni odpowiednią wilgotność. Temperatura podłoża w okresie kiełkowania powinna wynosić 21–22°C. Wschody trwają 5–8 dni. Po tym okresie temperaturę należy stopniowo obniżać do 16–18°C. W wypadku rozmnażania przez sadzonki pędowe temperatura podłoża podczas ukorzeniania powinna wynosić 20–22°C. Sadzonki ukorzeniają się po 10–14 dniach.
Uprawa pysznogłówki
Jako podłoża można użyć substratu torfowego z dodatkiem gliny (15–30%) i rozluźniającego materiału, np. perlitu, piasku lub przekompostowanej kory sosnowej (0–20%). Jego odczyn pH powinien wynosić 5,8–6,5. Rośliny można sadzić pojedynczo do doniczek o średnicy 12–15 cm lub po 2–3 okazy do doniczek 3–5-litrowych. Po 3–4 tygodniach od posadzenia pędy zaleca się przyciąć nad drugą parą liści, co pobudzi rośliny do lepszego rozkrzewienia. Korzystnym rozwiązaniem jest dodanie do podłoża nawozu wieloskładnikowego o spowolnionym działaniu z dodatkową zawartością żelaza, w dawce 1,5–3 kg/m3. W wypadku młodych okazów po wytworzeniu liści właściwych zaleca się dokarmianie nawozami wieloskładnikowymi w dawce 75–100 ppm N, a po posadzeniu do doniczek – 150–200 ppm N. Od końca września rośliny należy wprowadzać w okres spoczynku.
Aby zakwitnąć, pysznogłówka nie wymaga okresu chłodzenia, jednak zabieg ten wpływa korzystnie na jego wczesność i obfitość oraz na zwarty pokrój roślin. Chłodzenie powinno trwać 9–12 tygodni w temperaturze 0–5°C. Pysznogłówka jest rośliną dnia długiego i do zakwitnięcia wymaga 14-godzinnego dnia. W marcu można zacząć przyspieszać kwitnienie poprzez utrzymywanie przez 7–10 tygodni temperatury 15–18°C w dzień i 8–13°C w nocy. W trakcie uprawy jednokrotnie można zastosować retardanty wzrostu.
Okres produkcji roślin od siewu nasion do otrzymania kwitnących okazów wynosi 10–12 miesięcy.
Zastosowanie pysznogłówki
Pysznogłówka ładnie prezentuje się na rabatach w sąsiedztwie bylin o zielonożółtych liściach i o jasnożółtych kwiatach – krwawników, wilczomleczy oraz liliowców. Tworzy także bardzo atrakcyjne kompozycje z liatrą kłosową, kocimiętką, szałwią lekarską i mikołajkiem. Nadaje się do tworzenia grup ogrodowych i parkowych oraz do uprawy na kwiat cięty. Kwiaty wabią liczne owady zapylające.
‘Croftway Pink’
Dr inż. Piotr Czuchaj
Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu
Fot. P. Czuchaj
Artykuł pochodzi z numeru 2/2016 miesięcznika „Rośliny Ozdobne”
