Wiosenna ocena stanu upraw ogrodniczych

Wiosenna wegetacja w 2017 roku, podobnie jak w roku ubiegłym rozpoczęła się dość wcześnie. Niekorzystnym czynnikiem były jednak wiosenne chłody (szczególnie nocne spadki temperatury), oraz nadmierne uwilgotnienie gleby. Wpłynęło to na termin rozpoczęcia siewów warzyw, opóźniło wschody oraz  spowolniło wegetację. Kwitnienie drzew i krzewów owocowych oraz wschody roślin warzywniczych przebiegały w zróżnicowanych warunkach i w zależności od rejonu, a także uzależnione było od ukształtowania terenu i zaawansowania wegetacji. 

Przebieg pogody jesienią 2016 r. był na ogół korzystny dla rolnictwa. Utrzymujące się na ogół dodatnie temperatury powietrza podtrzymywały wegetację i stwarzały dobre warunki dla wzrostu i rozwoju ozimin. Pogoda w grudniu 2016 r. nie stwarzała większych zagrożeń dla zimujących roślin, ale utrzymująca się w ciągu miesiąca wysoka temperatura powietrza zakłócała zimowy spoczynek roślin.

W styczniu 2017 r. panowały zróżnicowane warunki agrometeorologiczne. Notowane głównie w pierwszej połowie miesiąca duże spadki temperatury powietrza przy powierzchni gruntu, miejscami nawet poniżej -25°C, spowodowały w wielu rejonach kraju nadmierne wychłodzenie wierzchniej warstwy gleby. 

Tabela 1. Temperatura powietrza i opady od jesieni 2016 r. do wiosny 2017r.

a) jako normę IMiGW przyjmuje od 2002 r. średnie z lat 1971-2000; b)średnie miesięczne, obliczenia GUS na podstawie danych IMiGW

 

Przebieg pogody w lutym 2017 r. nie stwarzał na ogół zagrożenia dla zimujących roślin. W drugiej połowie miesiąca pod wpływem wzrastającej temperatury powietrza następowało stopniowe zanikanie pokrywy śnieżnej i rozmarzanie wierzchniej warstwy gruntu. Topniejący śnieg w połączeniu z opadami deszczu tworzył miejscami na polach zastoiska wody. Pogoda w marcu 2017 r. nie sprzyjała obsychaniu pól i ogrzewaniu gleby, a także wegetacji ozimin i trwałych użytków zielonych, pomimo tego wcześnie zastosowano nawożenie nawozami mineralnymi oraz dokarmianie dolistne roślin, a także przeprowadzono zabiegi pielęgnacyjne z użyciem herbicydów. W kwietniu 2017 r. warunki agrometeorologiczne były zróżnicowane, na ogół niekorzystne dla wegetacji i rozwoju roślin. W maju warunki pogodowe zdecydowanie uległy poprawie dopiero w II połowie  i korzystnie wpłynęły na wschody i wegetację roślin.

 

Do przechowywania w okresie zimy 2016/2017 przeznaczono około 4,5 mln t ziemniaków, tj. ok. 50,6% zbiorów z 2016 r. (w roku poprzednim ok. 43%). Straty w przechowywanych ziemniakach szacuje się na 11,1% ogólnej masy przeznaczonej do przechowywania tj. o 0,3 pkt. proc. więcej niż w roku poprzednim. Największe straty w masie przechowywanych ziemniaków odnotowano w województwie lubelskim.

 

Straty w przechowywanych warzywach obserwowano na ogół na poziomie wyższym w porównaniu do lat poprzednich, dla cebuli i marchwi, a tylko w przypadku kapusty były niższe w porównaniu do roku ubiegłego. Podobnie jak w poprzednich sezonach przechowalniczych, odnotowano duże różnice w wysokości strat w zależności od rejonu kraju i sposobu przechowywania.

Tabela 2. Straty w przechowywanych ziemiopłodach

a) Przeciętne roczne

Straty w przechowywanych jabłkach były także zróżnicowane w zależności od rejonu. Występujące jesienią przymrozki obniżyły wartość przechowalniczą niektórych odmian, w wyniku czego po otwarciu chłodni na jabłkach odnotowano oznaki chorób przechowalniczych. Z informacji pozyskanych od sadowników wynika, że jabłka przechowują się gorzej niż w latach poprzednich, lecz w skali całego kraju straty te były jednak nieco niższe niż w sezonie przechowalniczym 2015/2016.  

 

Ocena stanu upraw ogrodniczych 

Zima 2016/2017 na ogół była łagodna i w większości nie spowodowała strat w uprawach sadowniczych, a warunki agrometeorologiczne panujące w III dekadzie marca sprzyjały ruszeniu wegetacji i pierwszym pracom na plantacjach. Wznowienie wegetacji drzew i krzewów owocowych oraz truskawek początkowo zapowiadało się bardzo wcześnie, jednak wiosenne chłody przyczyniły się do jej spowolnienia. Początek wiosny był na ogół ciepły ze średnią temperaturą dobową powyżej normy wieloletniej, a rozkład opadów optymalny. Jednak w drugiej dekadzie kwietnia wystąpiły długotrwałe spadki temperatury, które spowodowały uszkodzenia pąków kwiatowych w sadach drzew owocowych szczególnie czereśni, moreli, brzoskwiń, wiśni, grusz i wczesnych odmian jabłoni. W tym okresie temperatura w ciągu dnia oscylowała w granicach 5^oC, natomiast nocą spadała  do -5^oC, a lokalnie nawet do -8^oC.  

 

Straty spowodowane niskimi temperaturami są zróżnicowane w zależności od położenia plantacji, wieku i składu odmianowego oraz faz rozwojowych w jakich znajdowały się rośliny. Sadownicy mieli problemy z wykonaniem terminowych zabiegów środkami ochrony roślin. Na plantacjach krzewów owocowych najbardziej ucierpiały plantacje malin jesiennych oraz wczesne odmiany porzeczek czarnych, których grona są znacznie skrócone i przestrzelone. Wegetacja w tym okresie została spowolniona, a rozwój roślin opóźniony. 

 

W czasie kwitnienia wiele dni było deszczowych i chłodnych, co utrudniało oblot pszczół i zapylanie. W wielu rejonach, w ostatniej dekadzie kwietnia wystąpiły przymrozki, powodując uszkodzenia kwiatów i zawiązków. Plantatorzy w tym okresie stosowali zabiegi mające na celu zminimalizowanie skutków przymrozków poprzez zadymianie i zamgławianie sadów. Pierwsza połowa maja charakteryzowała się zmiennymi warunkami pogodowymi co nie sprzyjało wegetacji drzew i krzewów owocowych. Na plantacjach truskawek część upraw została przykryta folią lub włókniną w celu przyspieszenia wzrostu. 

 

Istotne ocieplenie nastąpiło dopiero na przełomie pierwszej i drugiej dekady maja. Stan i zaawansowanie wegetacji drzew i krzewów owocowych jest bardzo zróżnicowany w zależności od rejonu kraju, gatunku i odmiany. Z uwagi na niskie temperatury siewy warzyw do gruntu rozpoczęły się na ogół w terminie późniejszym w porównaniu do roku ubiegłego. Jedynie w południowo-zachodniej części kraju do siewów przystąpiono nieco wcześniej.

 

Na wcześniej zasadzonych plantacjach np. pomidorów, lokalnie odnotowano straty spowodowane opadami gradu. Zróżnicowane w zależności od rejonu kraju warunki agrometeorologiczne wpłynęły na różny stopień zaawansowania siewów oraz wschodów warzyw gruntowych. Zaopatrzenie w nasiona warzyw, nawozy oraz środki ochrony roślin było na ogół wystarczające. Wielu rolników wstrzymało się jednak z siewem oraz wysadzaniem rozsad warzyw do gruntu ze względu na duże wahania temperatur. Warunki podczas siewów i wschodów roślin warzywniczych były bardzo zróżnicowane. W niektórych częściach kraju zanotowano początkowo nadmierne  uwilgotnienie gleb. W celu przyspieszenia wschodów znaczna część plantacji warzyw została przykryta włókniną lub niską folią. W znacznej części kraju chłody panujące w kwietniu i w maju, zimne noce oraz brak słońca niekorzystnie wpłynęły na wzrost warzyw. Od końca drugiej dekady maja warunki pod względem temperatury powietrza poprawiły się, a wegetacja została znacznie przyspieszona.

 

Obecnie wahania temperatur są znacznie mniejsze, natomiast plonowanie warzyw będzie zależało od przebiegu warunków podczas dalszej wegetacji, a na plantacjach, które nie są nawadniane zależeć będą od opadów w kolejnych miesiącach. Straty spowodowane niskimi temperaturami są zróżnicowane w zależności od położenia plantacji, wieku i składu odmianowego oraz faz rozwojowych w jakich były rośliny i obecnie jest jeszcze za wcześnie by oszacować starty w uprawach sadowniczych, ale należy oczekiwać, iż tegoroczne zbiory owoców niektórych gatunków będą niższe od ubiegłorocznych.

za: GUS