Sadownictwo

W pierwszej części relacji z wycieczki zorganizowanej przez Towarzystwo Rozwoju Sadów Karłowych zamieściłem informacje o produkcji sadowniczej w Niemczech. Poniżej zapoznam Czytelników z produkcją jabłek i gruszek w dwóch odwiedzonych latem ubiegłego roku holenderskich gospodarstwach sadowniczych.

Analizując sytuację w polskim sadownictwie można stwierdzić, że 'Sampion' cieszy się bardzo dużym zainteresowaniem zarówno wśród producentów, jak i konsumentów. Niewątpliwie jest po 'Idaredzie' i Jonagoldach podstawową odmianą uprawianą w naszych sadach. Cechami, które decydują o jej popularności, są jakość i smak owoców oraz niezawodność w produkcji. Obserwacje przeprowadzone w wielu sadach dowodzą, że odmiana ta może być produkowana na podkładkach karłowych i półkarłowych.

W pierwszej części relacji (HO 12/2006) przedstawione zostały zmiany związane z cięciem i nawożeniem, wprowadzone w gospodarstwie Ryszarda Słabego, jego syna Michała i zięcia Pawła Baryły z Białej Rządowej koło Wielunia w celu zwiększenia wydajności produkcji owoców przy zachowaniu ich wysokiej jakości. Poniżej przedstawiam informacje o tym, jak zbiera się, przechowuje i sprzedaje owoce w tym gospodarstwie.

Pierwsi odmianę 'ampion' do Polski sprowadzili pracownicy Instytutu Sadownictwa w Skierniewicach w celach badawczych, a w 1983 roku w swoim gospodarstwie posadził ją Andrzej Rymarczyk ze Sczyrzyca koło Góry Jana (woj. małopolskie). W gospodarstwie tym została założona kolekcja odmian przez prof. Eberharda Makosza. Sadownik stwierdził wtedy, że odmiana ta bardzo dobrze plonuje, ale ma zbyt drobne owoce. Dopiero właściwe poprowadzenie drzew i przerzedzanie spowodowały, że stała się w ciągu następnych kilkudziesięciu lat jedną z odmian jabłoni uprawianych na największą skalę w polskich sadach. W ciągu tych lat 'ampion' dał wiele różnych mutacji — właściwych i niezbyt interesujących. Gospodarstwo, w którym od wielu lat ocenia się część z tych mutacji, należy do Józefa Sułkowskiego (fot. 1) z miejscowości Stronie koło Nowego Sącza.

Jan Skibicki prowadzi 15-hektarowe gospodarstwo pod Białymstokiem. Na 12 hektarach uprawia jabłonie. Sadownik ten był również jednym z pierwszych w regionie, który wprowadził system Integrowanej Produkcji w gospodarstwie. Teraz przestawia sady na ekologiczną produkcję i, prawdopodobnie, po uzyskaniu certyfikatu już od przyszłego roku produkowane owoce będzie mógł nim oznaczać. Stara się także wprowadzać nowe rozwiązania techniczne, w których realizacji pomaga mu m.in. firma SaMASZ z Białegostoku.

Bułgaria była znana z produkcji warzyw i owoców. Wynikało to z bogatych tradycji, a przede wszystkim z bardzo korzystnych warunków glebowo-klimatycznych. Dobrze tam rosną i plonują ciepłolubne gatunki sadownicze, jak np. winorośl, brzoskwinie i orzechy, a także pomarańcze oraz figi i migdały. Są też doskonałe warunki, zwłaszcza klimatyczne, do produkcji jabłek, gruszek, śliwek, czereśni, wiśni, malin oraz truskawek. Ten mały kraj (111 tys. km², około 8,5 mln mieszkańców) z dużym udziałem terenów górzystych kiedyś produkował i eksportował wiele owocó

W pierwszej części artykułu ("Hasło Ogrodnicze" 10/2006) omówione zostały podstawowe zagadnienia związane z uprawą, jakością i przechowywaniem jabłek odmiany 'Fuji' i jej mutantów. Tym razem uwagę poświęcimy dwóm innym japońskim odmianom jabłoni, a mianowicie 'Mutsu' i 'Akane'. Z wymienionych odmian najmniejsze znaczenie — zarówno w Europie, jak i Polsce — ma niewątpliwie 'Akane'. Warto jednak o niej wspomnieć, ponieważ wykorzystuje się ją w programach hodowlanych, jako źródło cech jakościowych, takich jak barwa skórki, jędrność miąższu, odporność na uszkodzenia mechaniczne. Między innymi ze skrzyżowania z nią otrzymano odmianę 'Festival'.

Nowe odmiany jabłoni trafiające do naszych sadów pochodzą głównie z Europy lub USA. Rzadko zdarza się, żeby odmiany z innych kontynentów cieszyły się uznaniem w Polsce, wyjątkiem jest nowozelandzka 'Gala'. Jeszcze niedawno nie interesowano się zupełnie odmianami wyhodowanymi w Azji, zasilały one jedynie nasadzenia kolekcyjne. W ostatnich latach nasi sadownicy zwracają jednak coraz więcej uwagi na odmiany jabłoni pochodzące z tego kontynentu. Związane jest to z faktem, że również w światowej produkcji wzrasta znaczenie tych odmian. Wśród odmian azjatyckich czołowe miejsce zajmuje 'Fuji', której udział w rynku jabłek jest wysoki z uwagi na wielkość produkcji, głównie w Chinach. Poniżej opisujemy podstawowe zagadnienia związane z uprawą, jakością i przechowywaniem jabłek tej odmiany i jej mutantów.

Wstawki, podobnie jak podkładki, stanowią niedrogą i korzystną dla środowiska metodę kontroli wzrostu drzew, pokroju korony, jakości owoców (mogą nawet modyfikować zawartość flawonoidów w owocach, jak dzieje się to u roślin cytrusowych). Wpływają na uzyskiwanie wczesnych i corocznych plonów oraz na możliwość przechowywania owoców. Mogą eliminować wpływ niekorzystnych warunków glebowych, na przykład zasolenia, stresów klimatycznych (susze lub ostre mrozy) lub zwiększać odporność na patogeny odglebowe czy choroby grzybowe. Wstawka może być również używana jako element niwelujący niezgodność między odmianą i podkładką.

W naszych pracach hodowlanych poszukujemy odmian o ściśle pożądanych cechach, np. o owocach o pięknym, specyficznym wybarwieniu, wysokiej jędrności i dobrej przydatności do przechowywania, a także o właściwym pokroju drzewa oraz odporności na ważne gospodarczo choroby (parcha jabłoni, mączniaka jabłoni, zarazę ogniową). Część tych wymagań spełnia wyhodowana w ISK 'Ligolina'.